28.06.2024

Бодуңну бодуң камгала

Бир эвес силерни акцияга тудуп алган болза, удавас Россияның суд системазы-биле таныжар апаар силер. Эки чүнү-даа манаан ажыы чок: силерни агартыптар шиитпир үндүреринге идегел коңгүс эвэш. Ынчалза-даа судту херекке албайн барып болур деп болбас. Когаралды эвээжедир азы тиилеп алырын шенеп, кызыдарын оралдажыр ужурлуг силер.

Бис силерге дузалажырын кызыдар бис — судка киржир юрист кижиниң дузазын алыры-биле, билдириишкинни артырып калыңар. Адвокаттар саны үргүлчү чедишпес турар. Бир эвес бис силерге камгалакчыны берип шыдавас болзувусса, бо инструкция силерге административтиг чорудулга үезинде дузалап болур.

NB: Бо инструкция административтиг корум-чурум үрелгелеринге хамааржыр. Бир эвес силер кеземче кем-херээниң херечизи азы буруудаттырып турар кижи апарган болзуңарза, ол дугайында моон номчуп ап болур силер.

Суд дугайында меңээ канчалдыр дыңнадыптар

Силерни повестка азы тускай дыңнадыг-биле дыңнадыр. Документиниң ады чугула эвес — бөдүүнү-биле «повестка» деп терминни ажыглаалыңар.

Повесткада айтып каан турар ужурлуг чүүлдер: кымны кыйгыртып турар, кандыг суд, суд-шүүгү хуралының болуп эртер айы, хүнү, шагы, херектиң дугаары.

Повестканың хевирлери:

Дыңнадыглыг заказтыг чагаа. Дыңнадыг силерниң почта хааржааңарже чедип кээр, чагааны почтадан чеди хонук иштинде ап алган турар ужурлуг силер. Чагааны албаан-даа болзуңарза, силерни дыңнаткан деп санаттынар.
Телеграммалар. Ону ат салган сооңарда, турар чериңерниң шагын, ай, хүнүн салгаш, бижээш, тыпсып бээр.
СМС. СМС-биле дыңнадып болур, чүгле бир эвес силер ынчалдыр силерни дыңнадырынң дугайында бижимел чөпшээрел берген болзуңарза, чижээ — полиция килдизинге. Чүгле албан чөпшээрел берген болзуңарза ынчалдыр чоргузуп болур, анаа протоколга телефонуңар дугаарын берип каан эвес.
Телефон-биле долгааш. Силерже судтуң секретары долгааш, судтуң болур хүнүн, шагын чугаалаар. Бир эвес силер процессуалдыг документилерде азы протоколда бодуңарның телефонуңарны берип калбаан болзуңарза, ындыг дыңнадыг хевири болдунмас боор ужурлуг. Силер телефонну тутпаан болзуңарза, силерни дыңнаткан деп санап болбас. Телефонограмманы шын кылдыр бижээн турар ужурлуг — ында силерниң телефонуңар дугаарын айтып каан турар ужурлуг. Ынчалдыр кылбаан болза, дыңнадыгны шын эвес кылган кылдыр санаттынар.
Госуслугиге дыңнадыглар. Ховар, ынчалза-даа ынаар база чортуп болур. Бир эвес силер бодуңарның аккаунтуңарже дыңнадыгны чоруткандан бээр 15 хонук иштинде кирген болзуңарза, дыңнадыгны алган кылдыр санаттынар (бижикти ажыдып, номчуваан-даа болзуңарза). Аккаунтуңарже кирбээн болзуңарза, силерни өске арга-биле дыңнадыр ужурлуг.

Повсетканы силерниң бүрүткеттирген чериңерже азы силерниң бижимел арга-биле ынаар чоргузар силер деп дилээш, айтып бергениңер өске адресче чоргузуп болур.

Повестка судтан келген болур ужурлуг, полициядан эвес. (ст.29.4, ст. 25.15 КоАП). «Судче келир ужурлуг хүлээлге дугайында» деп полиция килдизинге ат салган бижик, ай-хүнүн салып-даа каан болза, юридиктиг күш чок болур.

Ынчалза-даа сөөлгү үеде судтар «Судче келир ужурлуг хүлээлге дугайында» деп полиция килдизинге ат салган бижикти чогуур ужурлуг документ кылдыр санап турарлар. Ылаңгыя кажан суд хуралы кижиниң туттурган хүнүнүң дараазында хүнде болур болза. Бир эвес силер ындыг документиге ат салып каан болзуңарза, силерге повестка тывыспаан-даа болза, судче албан келен турар болзуңарза эки.

Дыңнадыгны баш бурунгаар берген турар болза эки, силерге белеткенип алыр үе турар кылдыр. Ынчангаш:

Бир эвес силерни чүгле ота таварыштыр дыңнаткан болза, хурал суд дыңнадыының шыгжавырга турар ужурлуг үези (келгенден бээр 7 хонук ишти) хуусаадан эртежик эгелеп болбас ужурлуг.
Суд хүнүнде чоргускан дыңнадыг болза, чогуур үезинде чоргуспаан дыңнадыг болур (Доктаал ВС РФ 2017 чылдың август 21-де үндүрген № 41-АД17-18). Ындыг-ла чүүлдү суд болур хүнге чедир бир хонуктан эвээш бурунгаар хуусаа дургузунда чоруткан дыңнадыг дугайында чугаалап болур (чижээ, Москваның хоорай судунуң шиитпиринде № 7-3969/2019, № 7-4051/2019, Санкт-Петербургтуң хоорай судунуң № 7-2081/2016, 7-94/2018 шиитпиринде көрүп болур).
Бир эвес дыңнадыгны субботада тывыскан болза, а суд хуралы понедельникте болур болза, ону база баш удур дыцнаткан деп санап болбас (Иркутск областьтың № 7-209/2020 шиитпиринден көрүп болур). Баш удур дыңнатпааны болза аңаа удур чарбы билдириишкин киирер үндезин-дир, ынчалза-даа чүгле бир эвес силер суд хуралынче келбейн барган болзуңарза. Бир эвес чедип келген болзуңарза, бо үндезин-биле удур чарбы билдириишкин киирери эки түңнелге келир деп чүве эвээш, чүгле бир эвес суд силерниң суд хуралын соңгаарладып кааптарын бижээн дилег билдириишкиниңерни ойталапкан болза.

Силерге дыңнатпаан болза, чүнү канчаарыл

Повестка сайгарылганың хүнүнден орай кээп болур азы шуут келбейн барып болурунга белен туруңар.

Кырында бижээни ышкаш, бир эвес силерни чогуур ужурлуг арга-биле дыңнатпаан болза, база херекти силер чогуңарда сайгарып каапкан болза, апелляция киирип, удурланырынга шыңгыы үндезин-дир.

Судтуң болур айын, хүнүн боттарыңар билип ап болур силер, ынчалза-даа ону кылыр албан ужурлуг эвес силер — ол дугайында билип алыр болза эки. Ынчалза-даа суд бүрүткеттирген чериңерниң адрезинче дыңнадыг чоргузар — бир эвес силе рында чурттавайн турар болзуңарза, судтуң болур айын, хүнүн боттарыңар айтырып-билип алыр апаар силер.

Судтуң болур айын, хүнүн канчалдыр билип ап болурул

Баштай кайы судка силерниң херээңерни сайгарарын билип алыңар. Акцияга киришкеш, туттурган улустуң херээн протокол тургузуп турган полиция килдизиниң чанында судка сайгарар болур. Москвага каяа судтадырын моон көрүп ап болур, ынчалза-даа силерниң херээңерни кайы судка сайгарарын полиция килдизинден тодарадып айтырып алганы дээре. Ындыг информацияны дежурная часть берип болур азы силерни канцелярия азы административтиг хоойлу-дүрүм инспекциязынче чоргузуптар.

Силерниң херээңерни сайгарар ай, хүннү Мосгорсудтуң сайтындан көрүп, хынап болур силер (бир эвсе силерни Москвага тудуп алган болза) азы Россияның өске хоорайларында херек судтуң сайтындан. Сайттарда информацияны дьрген солувас болур азы безин шуут солувас бооп болур, ынчангаш ол дугайында база билип алыңар.

Билип алыры болдунмаан болза, телефон-биле долгаар апаар. Судтарның көвей кезиинде суд чорудулгазын хандырып турар килдистер азы административтиг корум-чурум үредилгелериниң канцеляриязы чок болур болгашындыг айтырыгларны кеземчелиг кем-херектерниң суд чорудулгазын хандырар килдизи харыылаар. Ынчангаш ынаар долгаңар. Силерниң билип алыр ужурлуг чүүлүңер:

Силерниң херээңер кирген бе. Ону билип алырда, чүгле бодуңарның адыңарны, проткоол тургускан хүнүн болгаш ссилерни буруудаттырып турар статьяны билир болур ужурлуг силер (чижээ: 20.2 КоАП)
Кандыг судьяга херээцерни дамчытканын, база кайы ай, хьнде суд хуралын чарлап каанын билип алыр.

Судтарның контактыларын сайттарындан көрүп, билип ап болур.

Херектиң судка кирип, чеде бээринден судка сайгарылгазының үезин тодарадып, салып каарының аразындан каш хонуктар азы недельдер ишти хуусаа эртип болур. Ындыг таварылгада катап баз долгацар. Канцеляриядан силерниң херээңерни сайгарар кылдыр дамчыткан шииткекчи судьяның дузалакчызының дугаарын билип ап болур силер, оон сайгарылганың үезин билип алыр силер.

Бо болза ол-ла эвес, ам-даа билип алыр ужурлуг чүүлдер бар. Сайгарылга кажан болурун билип алгаш, судка чедип келген-даа болзуңарза, силерге аңаа шын эвес чүүлдү чугаалап болур — силерниң херээңерни бөгүн сайгарбайн турар деп. Судьяның дузалакчызындан азы дежурный судүядан судка чедип келгениңер дугайында шынзылга (справканы) бээрин дилеңер — ажылыңарга азы өөренип турар чериңерге аппарып бээр мен деп чугаалап болур силер. Ол болза силерниң судка турганыңарны бадыткаар чүүл болур. Бир эвес херекти силер чогуңарда сайгарып кааптар болза, ол документ силерниң апелляцияга херээңерни тиилеп алырынга дузалаар.

Коргунчуг-дур бе дыңнаарга? Корткан херээ чок — бис кандыг чүүлдер болуп болурун тайылбырлап бижидивис, херек кырында, практикага чогум оон чиик болур.

Суд хуралынга кээп шыдавас болзумза, чүнү канчаар мен?

Бистиң сүмевис болза — боогдалга тутпас (арест чок) статьялар-биле суд хуралынче баар болза эки. Ындыг арга чок болза, дараазында чүүлдерни кылып болур:

камгалакчыны чалап, келдиртип болур. Бис силерге камгалакчы-биле дузалап болур бис — заявкадан артырып калыңар. Силер бодуңар камгалакчыны тып ап болур силер — төрелдериңер азы эш-өөрүңер аразындан. Административтиг корум-чурум үрелделериниң херектеринге камгалакчыларга юридиктиг эртем херекчок (25.5 КоАП). Силерниң төлээлекчиңер адвокат эвес болза, нотариустан камгалакчыга бүзүрел шынзылга бижик кылдыртып алыр. Ооң өртээ бир муң хире акша болур. Нотариуска бодуңарның паспортуңар, камгалакчыңарның паспортунуң дугайында чүүлдерни айтып бергеш, ол кижиге долу суд бүзүрел шынзылга бижии кылдыртып алырым ол деп чугаалаар силер.
бодуңарны ыракка тургаш (дистанционно) камгалап болур силер. Херекти сайгарар хүн мурнунда, баш бурунгаар суд экспедициязынче тайылбырлар болгаш дилег-билдириишкиннер киирер. Оларны почта таварыштыр чортуп болур, ынчалза-даа чедирер хуусаазын база бодап алыр болзуңарза эки. Кандыг документилер киирерин — адаандан көрүп ап болур силер.
хуралды чылдырарын дилеп дилег-билдириишкин киирер. Дилээңерни хандырыптар дээрзинге идегел-дадагалза чок., ынчангаш ону ыракка тургаш (дистанңионно) камгаланыр хевирге немей киирип каар болза эки. Мында дилег-билдириишкеннерниң 2 вариант чижек шаблоннары бар: 1-ги вариант — силерни орай дыңнатканы-биле хуралды чылдырарын дилээрде, 2-ги вариант: өске кол чылдагаан-биле дилеп турар силер. Почта России таварыштыр киирип болур (чедирер үезин бодап ап турар силер), азы бодуңар (баш бурунгаар, суд хуралының хүнүнге чедир) бодуңар чедирип киирип бериптер силер.

Судка кандыг таланы шилип алыр — киришкен мен азы киришпээн мен?

Судтарның силерниң сөстериңерге бүзүрээри дыка ховар, киржип шыдавааным чылдагааны бо деп бадыткап турар окументилерге база бүзүревес. Ынчангаш, бистиң дуржулгавыс аайы-биле алырга, акцияга киржип турган мен дээн-даа кижиниң, акцияга киришпейн-даа турган мен дээн кижиниң херээниң түңнели ылгал чок бооп турар (чаңгыс өске чүүл — назы-хар четпес улус комиссиязы).

Силерге сүмелээривис болза, шынын чугаалаар болза эки. Бодуңарга бүзүрел чок болзуңарза, Конституцияның 51-ги чүүлүн ажыглап болур силер — бодуңарга удур чүве чугаалаарындан ойталап болур силер. Ындыг таварылгада апелляцияга чүнү чугаалаарын тодарадып алыр апаар силер.

Чүнү билген турар ужурлуг силер:

Силер бодуңарның херээңер-биле кылаштап бар чыткан деп чүүлдү ыяк бадыткаптар боттуг-барымдаалар бар болза, кеземчени чиигедип болур идегел бар, а чамдыкта херекти соксадып каап болур (дыка ховар болур). Ындыг боттуг-барымдааларның чижектери: ажылының адрези-биле катай ажыл дептериниң хоолгазы, ажылыңардан 2 НДФЛ шынзылгазы, ажылдап турар чериңерниң турар черин бадыткап турар документилер, бир эвес силерни ажылыңар ажылыңар чанынга чоруңарда тудуп алган болза; паспортта бүрүткеттирген чериңерниң хоолгазы (азы аренда керээзи), бир эвес бажыңыңар чанынга силерни тудуп алган болза; бир эвес бижиттирип алгаш, бар чыткан чериңерже (эмчи/салон/оптика) бар чыдырыңарда тудуп алган болза, ол организациядан бижиттирип ап турган деп шынзылганы алгаш, көргүзер силер; бир эвес өске черден ажылыңар даалгаларының аайы-биле чораан болзуңарза, — ажылдан шынзылга бижик херек, дээн ышкаш өске-даа чүүлдер. Кафеден чектер, видео, квитаңняилар көргүзүп болур азы Яндекс Go дээн чижектиг чүүлдерден.
«Киришпээн» деп таланы шилип алырга, Кижиниң эргелерин камгалаар комиссияның Бүгү делегейниң чоннарының хамааты болгаш политиктиг эргелерин камгалаар пактының 21-ги чүүлүн ажыглаар эки чүүлге идегел эвээжей бээр. Эргелерни хажыткан деп хомудал чарбы киирери болдунмайн баар, чүге дизе ону ажыглаваан мен деп турар болзуңарза. Ынчалза-даа идегел бар, ону чогум практика кырында эчизинге чедир хынаваан. Өске хажыдыышкыннарга удур чарбы, хомудал киирип болур, чижээ — амы-хууда хосталгалыг эргезин хажытканы дээш болгаш шынчы судка эргезин, база полиция килдизинче эккелген болгаш аңаа тудуп турганының байалдары, телефон хавырганы дээш, оон-даа өске. Бис Кижиниң эргелерин камгалаар комиссияның чогуур чүүлдеринге (статьяларынга) хамааржыр билдириишкиннерни киирерин кандыг-даа таварылгада черле дузалажып бээр бис.

Кол чүүл: киржип турганыңарның фактызын бадыткап, «ийе, киришкен мен» — деп турарыңар буруулуг мен деп бурууну хүлээп, миннип турары эвес-тир! Силер киришкен мен деп болур силер, ынчалза-даа буруу чок мен деп чугааланып болур силер, чүге дизе бодуңарның Конституция ёзугаар хурал-чыыштарга киржир эргеңерни күүсеткеницер ол. А бурууну хүлээп, миннири дээрге — киришкен мен, база «шын эвес болган мен» деп турарыңар боор. Ынчыалдыр чугааланыр болзуңарза, Кижиниң эргелерин камгалаар комиссияның дузазын дилеп кирер орууңар муңгашталыр.

Бирги инстанцияга-ла бодуңарны кайы талада турарыңарны тодарадып алыр болза эки. Бир эвес ийиги инстанцияга кайы талада турарыңарны өскертиптер болзуңарза, дөмей-ле Кижиниң эргелерин камгалаар комиссиядан дуза дилээр идегел ам-даа бар, ажырбас. Полиция килдизинге чугаалап турган чуулуңерни өскертип болур силер, көңгүс анаа. Силер-биле ол үеде силерге ол айтырыгга хамаарыштыр консультация, сүме берип болур турган камгалакчы турбаан, ынчангаш бодуңарның кылдыныгларыңарның юридиктиг утказын билбейн турган силер.

Суд хуралынга канчалдыр белеткенип алырыл

Буруудаттырып турар кижи мен деп чүвени уттуптуңар. Суд хуралында силер — оюннуң киржикчизи силер. Силерниң канчалдыр белеткенип аганыңардан тиилеп азы уттуруп алырыңар хамааржыр.

Минимум программазы

Административтиг херектер сайгарып турда, суд протоколун демдеглевес болур, ынчангаш шупту аас-биле чугаалаан чүүлдериңерни херекке албайн барып болур, ынчангаш суд-биле бижимел хевир-биле чугаалажыңар.

Мында бис силерге судка херек апаар бичии каш документилер чыып калдывыс. Статьяже базыпкаш, бир эвес ону силерге онаап турар статья болза, ушта шыгжап алыңар, долдургаш, парлап үндүртүп алыңар. Ат салып алырын утпаңар. Вуаля! — ол-ла. Судка белен силер. Документилерге хамаарыштыр тайылбырлар адаанда.

Ст. 19.3.КоАП

Ч.1 ст. 20.2. КоАП

Ч.2 ст. 20.2 КоАП (репост дээш) — мону долдурган соонда, бис-биле [email protected] почта таварыштыр бижишкеш, консультациядан ап алыңар.

Ч.1 ст. 20.3.3 КоАП (акцияже үнгени дээш)

Ч.2 ст. 20.3.3 КоАП

Бир эвес силерде өске чүүл (статья) азы чаңгыс акция дээш элээн каш статьялыг болзуңарза (база камгалакчыңар чок болза), бисче [email protected] бижиптиңер — кандыг стратегия кылып, камгаланырын тодарадырынга дузалажып бээр бис.

Документилерни баш удур судтуң экспедициязынче азы ол-ла суд хуралының хүнүнде киирип болур. Экспедицияже киирерде, хүлээп алган деп таңма салып каар кылдыр, ийиги экземплярлыг болуңар. Хурал үезинде бодуңарга база экземплярлыг болуңар, будалбас кылдыр.

Шупту документилер парлап үндүрүп алган бооп болур азы хол үжүү-биле бижээн бооп болур.

Ушта шыгжап алган файлдарда чүү барыл:

Херекке талаңар (позиция) (тайылбырлар)

Бо документиде херектиң фактыларын болгаш бодуңарның хоойлу-эргеге хамаарыштыр талаңарны бижиир силер. Суд мурнунда ону номчуп алыңар, чүнү чугаалаарын болгаш шииткекчи судьяның айтырыгларынга чүнү харыылаарын билир боор кылдыр. Суд хуралынга бодунга ийиги экземплярны черл ап алыр болза эки.

Дилег-билдириишкиннер (ходатайстволар)

Кол сактып алыр чүүлүңер: билдириишкиннерни чүгле оларны хүлээп алзын дээш киирер эвес, а оларны хүлээвейн, ойталаар дээш хүлээп ап база турар, ындыг таварылгада ол апелляция кылырда азы Кижиниң эргелерин камгалаар комиссияның мурнунга күштүг документ болур.

Херектиң материалдары-биле таныжып алганының дугайында билдириишкин

Херектиң материалдары-биле таныжарыныц дугайында дилег-билдириишкин (ходатайство) бар аңгы шаблоннуг файл мында.

Ындыг билдириишкинни киирер ужуру болза, херектиң материалдарын көөр дээш, база бодун камгалаар чаа аргументилер тып алыр дээш (чижээ, протколдарда дььшпейн турар чүүлдер — адаанда программа-максимумну көрүп болур силер). Материалдар-биле таныжарының үш хевири бар:

Сайгарылга дыңнаар суд хуралының болур хүнүнүң мурнунда баш удур албан-биле судче чедип келгеш. Ол бодамчалыг, таваар, далашпайн камгалал стратегиязын кылып, белеткеп алырын болдурар. Ынчалдыр кылырда, баш удур судтуң канцеляриязынче судтуң сайтында айтып каан телефоннарже долгапкаш, чеде бээр үеңерни дугуржуп алыр силер. Ындыг дугуржулга чокта киирбейн барып болур.
Сайгарылга-дыңнаашкын хүнүнде эртежик чедип келгеш, суд хуралының мурнунда таныжып ап болур. Секретарьга азы дузалакчыга чеде бериңер — олар колдуунда херек сайгарып-дыңнаар зал чанында, ооң-биле тудуш кабинетте олурар боорлар. Материалдар-биле таныжып алырын дилеңер, оларның негелдези-биле херектиң материалдары-биле таныжып алырының дугайында дилег-билдириишкиниңер (ходатайствону) дамчыдып бериңер.
Суд хуралының үезинде дилег-билдириишкиниңер киирип болур силер. Шииткекчи чапсар чарлаптар. Херекти силерниң холуңарга бериптер азы канцелярияже барыңар дээр — ынаар барыңар, херекти үндүрүп эккеп бээрин манап алыңар. Танышкан соонда, хурал залынче катап эглип келиңер.

Херектиң материалдары-биле таныжарда чүнү канчаар:

херектиң шупту арыннарын чурукка тыттырып ап болур;
формалдыг хажыдыышкын, дүүшпейн турар чүүлдерже кичээнгей салыр (протоколда силерниң хол үжүүн, адыңар ны салбаан, азы силерниң холуңар үжүү эвес, протокол үндүрген хүнү шын эвес азы силерни тудуп алган хүнү шын шын эвес, херектиң материалдарында протокол силерге полиция килдизиниң берген протоколдуң хоолгазы дүүшпейн турар), рапорттарда силерниң фамилияңарны айытпаан. Ындыг частырыгларны аңгы саазынга (шпаргалканы) ушта бижип алыр, суд хуралының үезинде херектиң кайы арнында частырыг барын айтып берип шыдаар кылдыр.

Камгалакчыны киирер дугайында дилег-билдириишки

Аңгы файлда бижип каан камгалакчыны киирер дугайында дилег-билдириишкинниң чижээ мында.

Бир эвес силерниң камгалакчыңар адвокат статузу чок болза, ол дугайында суд хуралының мурнунда белектеп алгаш, ол дугайында чугаалап, билдириишкинни киирер силер. Адвокат кижиге ындыг билдириишкин херекчок болур.

Бир эвес силер камгалакчы турар-турбазын ыяк илбес болзуңарза, — дөмей-ле, канчап билир, дилег-билдириишкинни черле ап алыңар.

Буруудалды деткиирде, прокурорну кыйгырарының дугайында дилег-билдириишкин

Аңгы файлда бижип каан буруудалды деткиирде, прокурорну кыйгырарының дугайында дилег-билдириишкинниң чижээ мында.

«Кадык кижиниң судунга» адааннажыр чүүл турар болур ужурлуг. Ол болза, чорудулга үезинде үш киржикчи (ойнакчы) турар ужурлуг: буруудаттырып турар кижи, буруудадыкчы болгаш шшиткекчи. Буруудадыкчы буруудаттырып турар кижиниң буруузун бадыткап шыдаптар ужурлуг, буруудаттырып турар кижи — камгаланыр, а шииткекчи — кайы-даа талазында эвес хайгааракчы болур ужурлуг. Бир эвес буруудадыкчы бурууну бадыткап-шынызыдып шыдавайн баар болза, шииткекчи ол кижини буруу чок кылдыр шииткел үндүрер.

Россияның административтиг херектериниң чордулугазында шупту чүве ындыг эвес. Буруудадыкчы аңаа турбас, ол рольду, херек кырында, шииткекчи ойнап турар, база-ла судья сөөлгү шиитпирни үндүрер. Европаның кижилер эргелерин камгалаар суду чаңгыс удаа эвес ол чүүлдү Конвенция судунуң кижиниң шынчы судка шиидер эргезин хажыдып турары ол деп чугаалап турган, Россиядан буруудаттырып улустуң талазынче компенсаңия негеп, тыртып берип турган. Ынчалза-даа система ам-даа өскерилбээн.

Ынчангаш дидими-биле ол дилег-билдириишкинни киириңер, силерниң билдириишкиниңерге ойталап, ону албас, ынчалза-даа Кижилер эргелерин камгалаар комиссия черинче орууңарны ажыдып алган силер (ол дугайында ооң соонда адаандан көрүп алыр силер).

Полицейскийлер кыйгырарының дугайында дилег-билдириишкин

Аңгы файлда бижип каан полицейскийлер кыйгырарының дугайында дилег-билдириишкинниң чижээ мында.

Ындыг билдириишкин-биле судтан силерни тудуп алган полиция ажылдакчыларының херечи өчүк-тайылбырларын бээрин дилеп турар силер. Полицейскийлерниң суд хуралынга чугаалап бээр өчүктери силерни тудуп алганының дугайында бижээн рапорттарындан болгаш корум-чурум үрээниниң дугайында протоколда бижээн чүүлдерден оранчок сыр-өске бооп болур.

Ындыг дилег-билдириишкинни ховар хандырар болур. Хандырыптар болза, суд хуралын полицейскийлерни кыйгырар дээш, чылдырыптар. Силерниң полицейскийлерге салыр айтырыглар белеткеп алыр үеңер турар.

Максимум программазы

Мындыг чүүлдерни база кылып болур.

Херектиң сайгарылгазының хуусаазын хынап болур силер

Митингтер киржикчилеринге колдуунда ийи статьяны хамаарыштырар: КоАП-тың 19.3 болгаш 20.2 чүүлдерин. Ийилдирзиниң херектериниң материалдары дыка дөмей кылдыр көстүр, ынчангаш чамдык судтар статья бүрүзүнүң эргелиг түңнелдерин салчап болур. А олар аңгыланып турар. КоАП-тың 20.2 чүүлүнүң аайы-биле силерге харыысалганы протокол тургускандан бээр бир чыл иштинде онаап болур, а КоАП-тың 19.3 чүүлүнүң аайы-биле — чүгле үш ай дургузунда. Ол болза, бир эвес чедер ужурлуг хуусаа үезинде бирги инстанция чериниң суду доктаал үндүрүп четтикпейн баар болза, силерге хамаарыштыр административтиг херек чорудулгазын соксадыр ужурлуг. КоАП-тың 20.2 чүүлүнүң аайы-биле судтар бир чыл дургузунда херекти сайгарып көрүп четтигиптер болур.

Херектиң административтиг харыысалга онаар хуусаазы эрте бергенинден соксадырының дугайында дилег-билдириишкин

«Тайылбырларга» протоколдарда бар частырыгларны азы чорудулганың дүрүмнерин хажыткан чүүлдерни айтып болур силер

Силерге полиция килдизинге берген шупту документилерни кичээнгейлиг хынап-шиңгээдип алыңар, шупту частырыгларны болгаш шын болган чүүлдү өскертип турар чүүлдерни демдеглеп, бижип алыңар. «Тайылбырларга» ол дугайында айтып калыңар, ындыг протоколдар азы рапорттарны боттуг барымдаалар кылдыр ажыглаары болдунмас деп чүүлдү айтып, чугаалаңар.

Протоколдуң кол четпес чүүлү болза, КоАП-ның 28.2 статьязының 2-ги кезээнде дорт айыткан чүүлдер чок болуп турары. Хоойлуну хажыдып тургаш алган боттуг-барымдааларны ажыглап болбас.

КоАП-ның 28.2 статьязы. Административтиг корум-чурум үрээшкининиң дугайында протокол.

2. Административтиг корум-чурум үрээшкининиң дугайында протоколда ону тургускан ай-хүнү, чери, протокол тургускан кижиниң күүседип турар ажылының ады, бодунуң ады, фамилиязы, административтиг корум-чурум үрээн кижиниң фамилиязы, ады, адазының ады, когараан кижилерниң болгаш херечилерниң чурттап черининң адрестери, бир эвес херечилер болгаш когараан кижилер бар чүве болза, административтиг корум-чурум үрээшкининиң болган чери, үези болгаш чүү болганын айтып каан болур ужурлуг, бо Кодекстиң чүүлү азы Россия Федерациязының субъектизиниң амгы административтиг корум-чурум урээшкини дээш онаап каар административтиг харыысалга хоойлузу, херек оттуруп каан физиктиг кижиниң азы юридиктиг бүдүрүлге (организацияның) төлээзиниң тайылбыры, херекти сайгарып алырынга херек база өске-даа чүүлдерни киирген турар ужурлуг.

КоАП-ның 26.2 статьязы. Боттуг-барымдаалар

3. Административтиг корум-чурум үрээшкининиң херээн сайгарып турда, күрүне контролюн (хайгааралын) азы муниципалдыг контроль эртирип- күүсеткеш, алган түңнелдерни, бир эвес олар хоойлу хажыдып тургаш, алдынган болза, ындыг боттуг-барымдааларны ажыглаары болдунмас.

Суд чериниң херекти полицияже эгидип берип болур азы херекти соксадып кааптарының чижек болур хажыдыышкыннары:

административтиг корум-чурум үрээшкининиң протоколунда силерниң салып каан адыңар, хол үжүүңер чок бооп турары — төнчүзүнде азы чүгле «эргелерин тайылбырлап берип турары» деп черде (Санкт-Петербургтуң Кировский районунуң судунуң 26.11.2020 хүнүнде № 5-1845/2020 дугаарлыг үндүрген түңнели);
протоколда киирген өскертилгелерниң чанында силерниң салган адыңар, хол үжүүңер чок (РФ-ның Дээди Судунуң 10.12.2018 хүнүнде № 58-АД18-7 дугаарлыг үндүрген түңнели);
протоколду силерниң киржилгеңер чокта тургускан, ол дугайында бижик чок бооп турары («харыысалга онаап турар кижи чок турда тургускан протокол» деп бижик чок). (Калининградтың Московский районунуң судунуң 24.12.2020 хүнүнде № 5-642/2020 дугаарлыг үндүрген түңнели);
херектиң материалдарында бар проткоол силерге полиция килдизинге берген протокол хоолгазы-биле бир-ле черде дүүшпейн турары — чижээ, статьяның өске кезээн айтып каан (Ярославская областьтың Углич районунуң судунуң 18.01.2021 хүнүнде № 5-1/2021 дугаарлыг үндүрген түңнели).
өске частырыглар — чижээ, протоколда өске кижини айыткан, протоколду полицияның өске ажылдакчызы тургузуп эгелээш, бодунуң адын документиниң кырында «бажында» адын айтып каан, а ат салыр черде өске ажылдакчы ат салып каан.

Ындыг хевирлиг частырыгларга хамаарыштыр хомудалдыг дилег-билдириишкинге немей бистиң бижээнивис немелделер шаблоннарын ажыглап болур силер.

Херекти соксадырынга частырыг бүрүзү эккелбес. Протоколдуң улуг эвес чединмес чүүлдеринге херектиң бодун сайгарып турар үезинде, немээш, чедир эдип болур, база КоАП-ның 28.5 болгаш 28.8 статьяларында айыткан административтиг корум-чурум үрээшкининиң дугайында протокол тургузар хуусаазын болгаш протоколду суд сайгарылгазынче киирер хуусааны хажыткан чүүлдер хамааржыр.

3. Камгалалдың херечилерин киириштирип болуру

Силерни тудуп ап турганының херечилерин тып алырын кызыдыңар — силерниң оожум-топтуг, томаанныг бодуңарны алдынып турганыңарны, соңиалдыг дистанңяи сагып, машиналар халдыыр черже үнмээниңерни, хөй-ниити корум-чурумун үревээниңерни көргүзүп, бадыткаптар херечилер херек.

Херечилерге баш удур айтырыгларыңар белеткеп алыңар. Оларны судче чалап алыңар. Суд хуралының үезинде оларны байысаарының дугайында кыйгырып турар дилег-билдириишкинден белектеп-бижип алыңар.

Билип алыр ужурлуг чүүлүңер: дилег-билдириишкинге херечиниң ФИО-зу болгаш бүрүткеттирген адрезин айыткан турар ужурлуг, суд дилээңерни ол чүүлдер чокка хандырбайн барып болур. Херечиниң судка тайылбырлап, бадыткап болур чүүлдерин база дилег-билдириишкинге айтып каап болур силер.

Бир эвес херечи суд черинде турар болза, судья херечини чалаарындан ойталавас. Херечи кижи ону суд залынче чалаваанда кирип болбас деп чүвени сактып, билип алыр ужурлуг силер. Херечини кыйгырарын дилээн билдириишкиниңерни хандырбас болза — дыка эки-дир, Кижиниң эргелерин камгалап турар комиссияже киирер билдириишкинниң бир чылдагааны бар болур.

4. Чурук болгаш видеога тыртырган боттуг-барымдааларны немей кожуп каап болур силер

Силерни тудуп ап турганының фото азы видео бадыткалы болур боттуг-барымдааны тып алырын кызыдып көрүңер. Тып алган чуруктарны азы видеоматериалдыг чүүлдериңерни диск азы флешкага бижиттирип алыңар. Бижидип алган чүүлүңерни каткаш, фото-/видеоматериалдарны кожуп алырын дилеп, дилег-билдириишкинден киириңер. Дилег-билдириишкиниңерге чүнү бадыткап турар боттуг-барымдааларлыг материалдар бооп турарын айтып калыңар (силер акцияга киришпээн силер, азы киришкен силер, ынчалза-даа бодуңарны топтуг-томаанныг алдынып турган силер, хоойлу-дүрүмнү сагып турган силер, машиналар халдыыр черже үнмээн силер хөй-ниити корум-чурумун үревээн силер).

Дилег-билдириишкинни ол материалдарның автору суд хуралында чок-даа болза, киирип болур силер. Ынчалза-даа фото-чуруктар азы видеоматериалдар автору херечи кылдыр чедип келген болза эки. Дилег-билдириишкин киирерде, силер, силерниң камгалакчыңар азы херечи боду судьяга силерни утдуп ап турар үеде чанынга турган мен, тудуп ап турганын көрген мен, ону тыттырып ап труган мен деп чүүлдү чугаалаар ужурлуг (кандыг техниктиг чүүл ажыглап турганын база чугаалаар ужурлуг) оон материалдарны ол техниктиг чүүлден ушта бижиттирип алганын чугаалаар. Чурукка болгаш видеога тыттырып турган үезин, черин дыңнадыр, база ол материалдарда силерни тыттырып каан деп дыңнадыр.Ооң соонда силер бодуңар азы камгалакчыңар дилег-билдириишкинни киирип болур силер. Билдириишкиниңерни хандырбас болза — дыка эки-дир, Кижиниң эргелерин камгалап турар комиссияже билдириишкин киирерде, база бир хажыдыышкын-дыр.

Харыысалганы чымчадып турар боттуг-барымдаалар чыыры

Митингке хамаарышкан херектер түңнелинде кеземчени шуут-ла оюптар арга чок — ол дыка ховар кежик-тир. Ынчалза-даа кеземчениң хемчээлин чымчадыптар кезек байдалдар бар, чижээ:

силер ажы-төлүңерни чааскаан азырап олурар ада-ие силер;
инвалидностьтуг силер;
шыңгыы-берге аарыглыг силер;
силерниң азыралыңарда ажы-төл/кырый берген ада-иеңер бар;
силерниң шалыңыңар чурттап болур хире минимумдан эвээш, финансы талазы-биле берге байдалда чурттап турар силер;
силер ажыл чок сургуул силер.

Суд баарының мурнунда бо байдалдарны бадыткаптар боттуг-барымдааларны белеткеп алыңар: шалың шынзылгазын (бир эвес эвээш болза), көвей ажы-төлдүг деп шынзылга бижик, аарып турарының дугайында шынзылга болгаш өске-даа чүүлдер.

Финансы талазы-биле берге байдалда чурттап турар деп чүүлдү бадыткаарда, немээр чүүлдер:

налог төлекчилериниң ниити-чаңгыс реестринде силерниң өнчү-хөреңгиңер бар-чогун бадыткаптар информация;
банкта ажыткан счёттарныц шынзылгазы;
банкты счёттраан каш айның азы бир чылдың ушта бижилгелери;
ажыл чоктар чериниң учёдунда турар деп шынзылга документ.

Финансы талазы-биле берге байдалда чурттап турар деп чүүлдү бадыткап шыдаптар боттуг-бармыдаалар бар болза, штрафтың түңүн хоойлу ёзугаар томуйлап каан эң-не эвээш түңден чавыс түңнү салып каарын дилеп болур. Штраф орнунга албан күүседип кылыр ажылдар томуйлап каарын дилеп болур. Ол дыка чугула херек, чүге дизе, бир эвес силерге КоАП-ның 20.2 чүүлүнүң 8-ки кезээн онаап каар болза, штраф түңү 150000 рубль болур.

Сактып алыр ужурлуг чүүлүңер: административтиг арест (чижээ, КоАП-ның 19.3.чүүлү) кандыг-даа байдалдарда иштиг херээжен кижилерге болгаш он дөрт хар назы четпээн ажы-төлү бар херээжен кижилерге хамаарыштыр административтиг арест томуйлап болбас, база-ла ажы-төлүн боду азырап олурар ол хире чаш назылыг ажы-төлдүг бот адаларга хамаарыштыр база томуйлап болбас, хар-назы четпээн улуска, I болгаш II-ги бөлүктүң инвалидностү бар улустарга, шериг кыйгы-чыыжынче кыйгырткан шериг улузунга хамаарыштыр база томуйлап болбас. Долу чизе мында. Бир эвес силер бо чизеде категорияларның кайы-бирээзинге хамааржыр болзуңарза, бо чүүлдерни бадыткап турар кандыг-бир документ документини бодуңарга ап алган чоруур болзуңарза эки (чижээ, инвалидностьтуг деп шынзылга хоолгазы азы шериг биледи).

Ниити суд хуралыныц чорулгазы болгаш силерниң эргелериңер

Байыр чедирип тур бис — шупту шаптараазыннарны эрткеш, судта бодуңарның херээңерни дыңнап-сайгарарынче чедип келген силер! Амгы үе-биле алырга, силер — маадыр-дыр силер. Ам судка чүү болурун билип алыр ужурлуг силер.

Суд мурнунда

Судче суд хуралының мурнунда 30 минут бурунгаар чедип кээр болза эки. Бодуңарга ап алыр чүүлдериңер:

шупту белеткеп, ат салып алган документилериңер,
паспорт,
дыңнадыг (повестка), кирерде көргүзерде,
саазын болгаш ручка (немей билдириишкиннер азы хомудалдар киирерде),
долу кылдыр зарядтап алган телефон (аудиобижик тыртырарда база херек апаар).

Шанчар, кезер херекселдер албаңар, баллончик азы штопор база албаңар, кирип бар чыдырыңарда хавырып апаар.

Судьяның кабинединче чеде бергеш, кыйгырыптарын коридорга манаңар. Суд хуралының мурнунда херектиң материалдары-биле таныжып алырыңарны сүмелээр-дир бис, сайгарылганы узатпазы-биле (кырында көрүңер).

ЧУГУЛА ЧҮҮЛ: херечилериңер бар болза, олар силрениң-биле катай судче суд хуралының хүнүнде чедип клеир ужурлуглар, келгеш, суд хуралы болур залдың даштынга, эжик артынга турарлар. Суд черинде чедип келген херечини суд дыңнаарындан ойталавас ужурлуг, бир эвес херечини дыңнаар дугайында дилег-билдириишкинниң шиитпирин үндүрер бертинде херечи залга турар болза, ойталап, чөпшээревейн баар. Силер азы камгалакчыңар кыйгырар деп турар херечиниң долу ат-сывын, фамилиязын билир турар ужурлуг силер, а херечи судче паспортун ап алгаш кээр ужурлуг.

Суд хуралының үезинде

Силерни чалаптарга, диктофонну кыпсып алыңар, судтуң чөпшээрели-даа чокка аудиобижик тыттырып болур силер. (КоАП-ның 24.3 чүүлүнүң 3-кү кезээ). Суд хуралының иштинге чүгле фото- азы видеога тыттырарда чөпшээрел алыр апаар (ону алырда бижимел дилег-билдириишкин бижиир).

Судка чүве чугаалаарда, «Уважаемый суд» азы «Ваша честь» — деп эгелеп чугаалаар. Айтырыгларга харыылаарда азы тайылбыр бээрде, туруп алгаш чугааланып тургаш, харыылаар.Оожум-топтуг туруңар, шииткекчи-биле хүндүткелдиг чугаалажыр силер, ынчалза-даа чашпаалаан ышкаш алдынмаңар, силер чүүге-даа буруулуг эвес силер.

Суд хуралы чүгле кажан шииткекчи кандыг херек сайгарылга-дыңналгазы болуп турарыл деп чүвени чарлаан соонда, эгелей бээр. Оон шииткекчи силерниң дугайында чүүлдерни айтырып-тодарадыр, паспортуңар көргүзүңерем деп дилээр, ооң соонда силерниң эргелериңерни болгаш хүлээлгелериңерни тайылбырлап бээр, чогуур документиге ат салыптарыңарны дилээр.

Херектиң материалдарын сайгарып көөр мурнунда, шииткекчи ойталаар (күзевейн турар) азы дилег-билдириишкиннер (күзеп турар) чүүлдериңер бар бе? — деп айтырар. Айтырбаан болза, боттарыңар иниңиатива киирип, билдириишкин бар дээш саазын хоолгада бижииңер судка сунар силер. Хандырарын чөпшээревес-даа болза, херектиң материалдарынга немеп, кожуп каар. Бир эвес шииткекчи ындыг чүве кылбас болза 9ындыг таварылгалар дыка ховар), ол дугайында албан-биле апеллястыг хомудал бижиинге айтып каар силер. Бир эвес ындыг таварылга апеллястыг судка болган болза, канңелярияга «киирген» билдириишкиннерге суд хуралының соонда демдегледип алыр силер, база хомудалды хостуг хевирге бижээш, судтуң даргазының адынче киирер.

Бирги оочурда, камгалакчыны (бир эвес ол бар болза) судче киирерин дилээр, база херектиң материалдары-биле таныжарын дилеп, билдириишкин киирер (бир эвес ооң мурнунда киирбээн болзуңарза). Оон өске дилег-билдириишкиннериңерни киирип болур силер, прокурорну кыйгырып, келдиртириниң дугайында, полиңескийлерни байысаалгаже кыйгыртыры, камгалалдың херечилерин судче кыйгыртыры, фото-видеоларны херктиң материалдарынга немеп каары, бир эвес мооң мурнунда херекти чымчадып турар байдалдар дугайында айтыраан болза, ол дугайнда билдириишкинге киирип каап болур, херектиң боттуг-барымдааларын кожуп каарын дилээр билдириишкинни база киирер.

Суд херектиң материалдары-биле таныштырып кириптер. Шииткекчи херектиң эң-не кол документилериниң үзүндүлерин шилип алгаш, номчуп чарлаар. Ооң соонда шииткечи айтырар, бурууңарны миннип тур силер бе деп. Шыңгыы «Чок, буруу миннивейн тур мен» — деп чугаалаар силер. Кайы-даа үеде херекке шыгжап каан кандыг-даа материалдар-биле таныжып алырын дилеп болур силер.

Ооң соонда шииткекчи силерни болган чүүлдүң байдалдарын тайылбырлап бээр арганы бээр. Болган чүүлдерниң канчалдыр болганын бодуңар талаңардан чугаалаңар, белеткеп бижип алган таңылбырларыңарны ажыглап тургаш — ыыткылдыр болгаш тода кылдыр. Силерниң херээңерде херекти чымчадып турар байдалдар бар болза, олар дугайында дораан чугаалаңар, база боттуг-барымдааларны көргүзүп, эккелиңер.

Дараазында херечилерни байысаар чадазы келир. Силер база силерниң камгалакчыларыңар херекке хамааржыр айтырыгларны салып болур силер.

Бир эвес фото азы видео кожуп каар билдириишкиниңерни хандырган болза, шииткекчи оларн көөр, база оларны тайылбырлап бээр арганы бээр. Видеону суд залында салып каан экранга көөр. Видеоматериалдар көөрүн «техниктиг арга чок болганы-биле» деп чылдагаан-биле суд оларны көөрүнден ойталаар. Бир эвес видео боттуг-барымдаалар-биле суд таныжып алыры чугула деп бодаар болзуңарза, силер азы камгалакчыңар боттарыңар ноутбукту эккеп ап болур силер.

Дараазында чадада силер азы силерниң камгалакчыңар дыңнаан чүүлүңер дугайында бодуңарның санал-бодалыңарны чугаалап болур эргелиг силер, карышкактарже кичээнгейни салып, херечилерниң чугаалаан чүүлдеринде болган чүүлге дүүшпейн турар чүүлдер дугайында азы силерниң буруулуг эвезиңерни херечилеп турар фактылар дугайында. Силер судтуң кичээнгейин албан-биле кожуп-немээн материалдарже угландырар силер. Силерге онаап каан бурууга бодалыңарны чугаалап, ооң турум чок бооп турарын херектиң материалдары-биле азы херечилерниң өчүктеринче азы кожуп каан материалдарынче айтып тургаш. Сөс ап, чугааланганыңар соонда, херекти корум-чурум үрээшкиннери чок болганы-биле соксадып, хаап кааптарын дилээр силер.

Ооң соонда херектиң сайгарлыгазы доостур, а шииткекчи шиитпир үндүрерде чапсар чарлаптар. Чапсар кайы-даа хире үр бооп болур. Чапсар соонда шииткекчи шиитпирин чарлаар.

Билип алыр ужурлуг чүүлүңер: шииткекчи бүгү херектиң сайгарлыгазының үезинде силерге сөс бербейн барып болур. Шуут бербейн барып болур. Шииткекчи кандыг херек сайгарылгазы болуп турарын чарлапкаш, шиитпир үндүрерде сүмележир өрээлинче чоруй барып болур. Ол процессуалдыг чорудулганың дүрүмүнүң каржы хажыдылгазы бооп турар, ол болза апелляция бээр кол үндезин-дир. Ынчалза-даа силер дилег-билдириишкин киирер дээриңерге болдунмаанын бадыткаптары белен болур кылдыр, суд хураылның соонда ол-ла дораан канцелярияже шииткекчиге хамаарыштыр улуг дарга председательче дилег-хомудалдан киирип калыңар. Бо чижек билдириишкин (хол үжүү-биле долдуруп болур силер).

Кайы-бир судче

ФИО

Ай-хүнү, шагы — меңээ административтиг харыысалга онаары-биле суд хуралы болуп эрткен. КоАП РФ-тиң ________ чүүлү. Бүдүн суд хуралының үезинде шииткекчи _____________________________(ФИО) меңээ сөс бээр эргени бербээн, мээң бижимел тайылбырларымны хүлээп албаан, шагдаа ажылдакчыларын кыйгырып байысаар дугайында дилээн билдириишкинимни хандырбаан, прокурор — буруудадыкчыны кыйгырбаан. Шииткекчи ол-ла дораан сүмележир өрээлче чоруй барган. Хемчегни алырын диледим.

Ай-хүнү, ат салганы.

NB: Шииткекчиге хамаарыштыр дилег-хомудал

Шииткекчилер алгырып, азы бодун дыка шын эвес алдынып болур таварылгалар турар. Ында коргунчуг чүү-даа чок: оларга удур алгырбаңар, реакция бербеңер, эмоңия сагыш-сеткилге алыспаңар. Силерге херек чүүл —

Оожум-таваар суд хуралының шупту киржикчилерин дыңнап алгаш, айтырыгларга харыылаар. Херек чорудулгазының аудиобижиин кылып ап туарр-ла болгай силер, ол дугайында сактыр ужурлуг силер — этика норма-дүрүмнерин хажыткан чүүлдер шупту агрессор кижиге удур ажыглаттынып болур. Регионнуң квалификация коллегиязынче суд хуралының соонда шииткекчиге удур хомудал билдириишкинин бижээш, киирип болур силер. Бир эвес силерге хурал үезинде сөс бербээн болза. Ол дугайында база хомудап болур силер. Хомудал билдириишкиниңерге немей херек чорудулгазының аудиобжиин флешкага азы дискке немей кожуп каар силер. Хомудал билдириишкининиң шаблон хевири мында, ону Шииткекчилер Совединче, судтуң даргазынче база административтиг корум-чурум хажыткан херектер сайгарар шииткекчилер коллегиязынче дакпырлап киирип болур. Айтырыглар турар болза, бисче [email protected] бижип болур силер. Чүгле ынчалдыр бис судтарга культура хемчээлинче болгаш бот-боттарын хүндүлежир чорукче салдар чедирип болур бис.

Доктаалды канчалдыр ап болурул

Доктаалды чарлаан соонда, суд ооң хоолгаларын белеткээр ужурлуг, оларны камгалакчызынга болгаш административтиг харыысалга онааттырып турар кижиге бээр — оларны манап алыр ужурлуг силер, алган деп ат салыр болза эки. Суд хоолгаларны кылып четтикпейн баар болза, силерже почта таварыштыр чоргузуптар. Ындыг таварылгада аңаа хомудаарының хуусаазы документини почта таварыштыр алгандан бээр (10 хонук) кылдыр санаттынар. Силер бижимел арга-биле доктаалды тускай, бүрүткеттирген ччериңерден өске адресче чоргузуптарын дилеп болур силер.

Ийи неделя эрте бергенде доктаалды силерже ам-даа чоргуспаан болза, судтуң канцеляриязынче долгааш, сагындырып туруңар.

Кеземче

Бир эвес силерге торгаал (штраф) онаап каан болза, ону доктаалдың күшче кирген хүнүнден эгелеп 60 хонук дургузунда төлээн турар ужурлуг — апелляция киирген үеден эгелеп. Ол дугайында долузу-биле моон көруп ап болур.

Бир эвес силерге хоругдалга тудар (арест) томуйлап каан болза. Силерни суд хуралының залынга-ла хоругдалга тудуп алыр. Арест болганад чүнү кылырын тодазы-биле моон номчуп ап болур силер.

Албан кылыр ужурлуг ажылдар томуйлап каар болза, ол частырыг — Конституциялыг судтуң дорт тайылбырлары бар. Аңаа албан хомудал киирер, апелляцияга тиилеп алыр шанстар көвей. Бистиң апеллястыг хомудал билдириишкининиң чижээнде (адаанда) ындыг таварылгада бижиир домактар бар.

Апелляция

Бир эвес силер хоругдал (арест) адаанда турар болзуңарза, канчалдыр хомудал бижип болурун айтып каан аңгы инструкцияны номчуңар.

Апелляция дээрге кажан силер судка уттуруп алганыңарда, система силерге ийиги шансты берип турары ол. Херек кырында, шыны-биле алыр болза, апелляция чадазында оюн чаа-ла эгелеп турары ол. Силерниң тиилеп алырыңар күштелип турар, а уттуруп алыр (бирги инстанцияның томуйлап каан кеземчезинден улуг кеземче алыры) болдунмас. Апеллястыг хомудал билдириишкинин шын тургузуп алыры Кижилер эргелелин камгалап турар комиссияже киирерде дыка кол, чугула бооп турар.

Хомудал билдириишкинин районнуң судунуң доктаалын силерге тывыскан хүнден эгелеп, азы почта-биле алган хүнден бээр 10 хонук дургузунда киирип болур. Бир эвес доктаал почта таварыштыр келген болза, оун силер 7 хонук иштинде ап шыдаваан болзуңарза, хуусаазы ол 7 хонук соонда клыдыр санаттынып эгелээр.

Бис силерге хомудал билдириишкин бижиирин дузалажырынга белен бис. Ындыг дуза херек болза, бо анкетаны долдуруп калыңар. Долдурган сооңарда, бис силер-биле электронная почтаңар таварыштыр харылзажыптар бис, база белен хомудал билдириишкинин чортуптар бис. Анкетаны аргалыг болза, эртежик чортуптар болза эки, 10 хонук хуусаа эртпээнде, эрте-ле болза оон-даа эки.

Бир эвес хомудал билдириишкинин боттарыңар тургузуп алыр деп бодаар болзуңарза, чижек шаблон мында. Боттарыңарның долдурар ужурлуг черлериңерни сарыг өң-биле будуп каан.

Бистиң белеткеп каан хомудал-билдириишкинивистиң янзы хевирин «Мемориал» деп эргелер камгалаар төп албан-биле Кижилерниң Эргелерин Камгалаар Комиссияга дараазында камгалаары-биле таарыштыр белеткеп кылып каан. Ында полиция ажылдакчыларын байысаап судче кыйгырар билдириишкинни болгаш прокурорну кыйгырар билдириишкиннерни киир бижип каан.

Оон аңгыда, дараазында документилерни белеткеп алгаш, киирип болур силер:

Программа-максимумга хамааржыр өске-даа билдириишкиннерни — бирги инстанция судунда ышкаш ол-ла набор, чүгле апелляция инстанцияның судунче киирер,
өске немең боттуг-барымдаалар, Доктаалдың хоолгазын немеп, кошпас.

Пошлина төлевес.

Долу хомудал-билдириишкинни 10 хонук ишти хуусаада белеткеп четтикпейн турар болзуңарза, кыска хомудал билдириишкинин (чижек шаблон), а немелделерни соондан чоргузуп болур силер азы суд хуралының үезинде эккээр силер.

Канчалдыр киирип болурул

Хомудал-билдириишкинни бирги суд инстанциязынче киирер — доктаал үндүрген суд черинче. Хомудал билдириишкининиң кырында солагай талазынга бирги инстанция судунуң адын бижиир силер, а оң талазынга — апеллястыг инстанция судунуң адын бижиир силер. Москвада болза ол Мосгорсуд, а Челябинскиде — Челябинскиниң область суду дээш оон-даа өске. Дараазында кырынга билдириишкин киирип турар кижиниң Фамилия, Адын, Адазының адын болгаш чурттап турар черин айтып каар — ынап-ла чагаа ап болур чериңерни айтып каар силер. Ынаар апелляция сайгарар судче кыйгырыг чедип кээр.

Хомудал-билдириишкинни дараазында аргалар-биле киирип болур:

Россияның почтазы таварыштыр заказтыг чагаа-биле иштинде суп каан чүүлдерниң чизезин (опись) айыткаш. Чизеге «ФИО деп кижиниң кандыг-бир судтуң кайы-бир хүнде № ____ кем-херекке хамаарыштыр үндүрген шиитпиринге удур хомудал-билдириишкин»;
Доктаал үндүрген район судунуң экспедициязынга эккээр. 2 экземпляр кылдыр эккээр — бирээзин киирип бериптер, а өскезинге хүлээп алган деп демдеглеп бээр кылдыр (суд канцеляриязының таңмазын салгаш, хомуал билдириишкинин хүлээп алган кижиниң ат салганы, ФИО-зун, ажылының адын, билдириишкин хүлээп алган үезин, хүнүн айтып каан). Таңма салган экземпляр херек, чүге дизе ол хомудал билдириишкинни хуусаазын эртирбейн, киирген деп чүүлдү бадыткап турар чүүл ол. Суд баар мурнунда экспедиция ажылдап турар бе деп долгааш, айтырып алыр болза эки. Ажылдавайн турар болза, ооң кырында чадалыг судтуң экспедициязынче эккеп болур.

Суд хуралын кажан томуйлап каар?

Чоргусканыңардан бээр ийи неделя азы (айлар) эрткенде, силерге бүрүткеттирген чериңерже азы хомудал билдириишкининде айтып каан чагаа чортуп болур адресче чортуптар. Телефон айыткан болзуңарза, судтан долгааш, суд хуралының болур ай-хүн, шагын аас-биле айтып бээр.

Ынчалза-даа маңаа база «диверсиялар» бар бооп болур — кыйгы-дыңнадыг суд хуралының соонда кээп болур азы шуут келбейн барып болур.

Суд хуралынга албан киржириңерни сүмелээр-дир бис. Амгы байдалдан дора чүүл болбас — апеллястыг инстанция суду бирги инстанцияның судундан аар-улуг кеземче онаавас — оон эки кылдыр байдал экижип болур. Ынчангаш силерни чогуур ёзу-биле дыңнатпаан-даа болза, дыка активчи болуруңарны сүмелээр-дир бис, бодуңар судтуң болур ай-хүнү, шагын айтырып алыңар — кырында айыткан методтар-биле.

Хомудал-билдириишкинин сайгарары

Апеллястыг суд инстанция херекти тиктен тура сайгарар, баштайгы сайгарылга болбаан-биле дөмей кылдыр. Суд херектиң материалдарының шуптузун катап сайгарбас, ынчалза-даа аңаа немей боттуг-бармыдааларны болгаш тайылбырларны эккеп болур. Немелде тайылбырлар азы боттуг-барымдаалар дузазы-биле бирги инстанцияның судунуң силерни буруулуг кылдыр үндтрген түңнелдерин өскертип болур силер азы боттуг-барымдаалар аразында хажыдылгаларны албайн, хевээр артырган дээрзин айтып каар силер.

Ийиги инстанцияның суду район судунуң шиитпирин өскертпейн артырып каап болур азы ону херектиң чорудулугазын тургузупкаш, катап сайгарарынче чортуп болур.

Мен апелляция хуусаазын эртирип алган мен

Апелляцияже хомудал киирер хуусааны катап тургузуп ап болур. Ону кылырда хүндүткелдиг чылдагаан бар болур ужурлуг, ынчалза-даа хоойлуда ындыг чылдагааннарның тода чизези чок. Тускай чылдагаан чокта көвей кезиинде судтар хуусааны катап тургузуп берип болур — дөмей-ле кызып, оралдажыр болза эки.

Хүндүткелдиг чылдагааннар чижектери:

Силерни бирги инстанцияның судунуң хуралының болуп эртер ай-хүнү, шагының дугайында дыңнатпаан;
Суд шиитпирни чогуур үезинде үндүрбээн, азы силерже чоргуспаан;
Доктаалды силерже силерниң бодуңарның айыткан адрезиңерже чоргуспаан;
Аарыг азы күш чок турган байдалыңар;
Өг-бүлениң янзы-бүрү байдалдары;
Стихия айыыл-халап база өске-даа чылдагааннар.

Апелляцияже хомудал киирер хуусааны катап тургузуп ап болурунуң дугайында билдириишкин мында.

Бир эвес силерге арест томуйлап каан болза, силер хуусааны спеңприёмникке турган болгаш эртирип алган болзуңарза, тускай билдириишкин мында.

Билдириишкинге хуусааны канчап эртирип алганыңарның чылдагаанын бадыткап турар янзы-бүрү документилерни немеп, кожуп каар болза эки. Апеллястыг хомудал-биле катай дилег-билдириишкинни бирги инстанцияның судунуң экспедициязынче киирер херек азы заказтыг чагаа-биле иштинде суп каан чүүлдерниң чизезин (опись) айыткаш, почта-биле чоргузар.

Апелляция соонда чүү болурул?

Апелляция силерни буруулуг деп шиитпир үндүрген доктаалды күштүг хевээр кылдыр артырып каар болза, аңаа хомудал киирер болзуңарза, немей ийи суд инстанцияларын эртер силер — ийи кассация — Каттышкан нациялар организациязының (ООН) Кижилер эргелерин камгалаар комиссиязынче (КПЧ) кирип болур.