O’zingizni himoya qiling

Agar siz aksiyada hibsga olingan bo’lsangiz, tez orada Rossiya sud tizimi bilan yaqindan tanishasiz. Hech qanday yaxshi narsa kutilmasligi kerak: oqlanish ehtimoli juda past. Shunga qaramay, bu sudni e’tiborsiz qoldirish kerak degani emas. Zararni kamaytirishga yoki hatto g’alaba qozonishga harakat qilish — sizning manfaatingizdadir.

Biz sizga yordam berishga harakat qilamiz. Sudda yuridik yordam so’rab bizga murojaat qiling. Afsuski, advokatlar har doim ham yetarli emas. Agar biz sizga advokat bera olmasak, ushbu ko’rsatma ma’muriy jarayon ichida o’zingizni himoya qilishga yordam beradi.

Bu ma’muriy huquqbuzarlik holatlari bo’yicha ko’rsatma. 

Sud jarayoni haqida menga qanday xabar beriladi

Sizga chaqiruv qog’ozi yoki xabarnoma orqali xabar berishlari kerak. Hujjatning nomi muhim emas. Soddalashtirish uchun biz «xabarnoma» atamasidan foydalanamiz.

Xabarnomada quyidagilar ko’rsatilishi kerak: kim chaqirilmoqda, qaysi sud, majlis sanasi va vaqti, ish raqami.

Xabarnoma bunday shaklda bo’lishi mumkin:

• Xabarnoma solingan buyurtmali xat. Xabarnoma pochta qutingizga keladi, xatni etti kun ichida pochta bo’limidan olish kerak. Agar siz xatni olmasangiz ham, sizga xabar berilgan deb hisoblanadi.
• Telegrammalar. U sana va mahalliy vaqt ko’rsatilib qo’lingizga imzo chektirib beriladi.
• SMS — xabarlar faqat SMS-xabarnomaga yozma rozilik bergan bo’lsangiz, masalan, polisiya bo’limida ruxsat bergan bo’lsangiz. Ya’ni bayonnomada nafaqat raqamingizni ko’rsatdingiz, SMS uchun roziligingizni ko’rsatdingiz.
• Telefon qo’ng’irog’i. Sud kotibi sizga qo’ng’iroq qiladi vasud majlisi sanasi va vaqtini aytadi. Agar siz telefon raqamingizni prosessual hujjatlar yoki bayonnomada qoldirmagan bo’lsangiz, ushbu xabar berish usuli qabul qilinishi mumkin emas. Agar siz telefonga javob bermagan bo’lsangiz, sizga xabar berilgan deb hisoblash mumkin emas. Telefonogramma to’g’ri tuzilgan bo’lishi kerak — unda sizning telefon raqamingiz ko’rsatilishi kerak. Aks holda, habarnoma noto’g’ri hisoblanadi.
• (Госуслуги) GosUslugi saytida habarnomalar. Kamdan kam, lekin uchrab turadi. Agar siz bildirishnoma olganingizdan keyin 15 kun ichida akkautingizga kirgan bo’lsangiz, sizga xabar berilgan deb hisoblanishi mumkin (hatto xabarni o’zini ochmagan bo’lsangiz ham). Agar siz akkauntingizga kirmagan bo’lsangiz, sizga boshqa yo’l bilan xabar berishlari kerak.

Xabarnoma ro’yxatdan o’tgan joyingizga yoki sizni xabardor qilishni yozma ravishda so’ragan boshqa manzilingizga yuboriladi.

Xabarnoma polisiyadan emas, balki suddan kelishi kerak (Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 29.4, 25.15-moddalari). «Sudga kelish majburiyati» polisiya bo’limida imzolangan bo’lsa, qonuniy kuchga ega emas — hatto sud jarayoni sanasi va vaqti ko’rsatilgan bo’lsa ham.

Biroq, so’nggi yillarda sudlar ko’pincha polisiya tomonidan imzolangan «sudga kelish majburiyatini» tegishli habarnoma sifatida qabul qilishmoqda. Ayniqsa, agar sud majlisi hibsga olingan kundan keyingi kun bo’lsa ham. Agar siz bunday hujjatni imzolagan bo’lsangiz va o’zingizni faol himoya qilmoqchi bo’lsangiz, sizga chaqiruv qog’ozi berilmagan bo’lsa ham, belgilangan kunda sudga kelganingiz ma’qul.

Xabar oldinroq berilgan bo’lishi kerak, shunda siz tayyorgarlik ko’rishingiz mumkin. Shuning uchun:

• Agar sizga faqat pochta orqali xabar berilgan bo’lsa, sud majlisi sud xabarnomasining amal qilish muddati tugashidan oldin boshlanishi mumkin emas (olingan kundan boshlab 7 kun).
• Sud kuni yuborilgan xabarnoma noto’g’ri hisoblanadi (Rossiya Federasiyasi Oliy sudining 2017-yil 21-avgustdagi 41-AD17-18-sonli qarori). Shuningdek bir sutkadan kam vaqt oldin yuborilgan habarnoma haqida ham shuni aytish mumkin (masalan, Moskva shahar sudining № 7-3969/2019y, № 7-4051/2019y qarorlariga, Sankt-Peterburg shahar sudi № 7-2081/2016, 7-94/2018y qarorlariga) qarang. 
• Agar xabarnoma shanba kuni berilsa va sud majlisi dushanba kuni bo’lsa, uni ham o’z vaqtida berilmagan deyish mumkin (Irkutsk viloyat sudining 7-209/20-sonli qaroriga qarang).
• O’z vaqtida xabar berilmaslik — apellyasiya uchun asosdir, lekin agar siz sud yig’ilishida qatnashmagan bo’lsangiz. Agar sudga kelgan bo’lsangiz, sud majlisini kechiktirish haqidagi so’rovingizni rad etmagan bo’lsa, bu asosda muvaffaqiyatli apellyasiya qilish ehtimoli kam.

Agar sizga xabar berilmagan bo’lsa nima bo’ladi

Habarnoma sud kunidan kechroq kelishi yoki umuman kelmasligiga tayyor bo’ling.

Yuqorida aytib o’tilganidek, agar sizga to’g’ri xabar berilmagan bo’lsa va ish sizsiz ko’rib chiqilgan bo’lsa, bu apellyasiya uchun jiddiy asosdir.

Sud sanasi va vaqtini o’zingiz bilib olishga urinib ko’rishingiz mumkin — ammo siz majbur emasligingizni tushunishingiz kerak. Sud sizni xabardor qiladi. Biroq, sud sizni ro’yxatdan o’tish manzilida xabardor qiladi — agar siz u yerda yashamasangiz, sudning sanasi va vaqtini o’zingiz bilib olishingiz kerak bo’ladi.

Sud sanasi va vaqtini qanday aniqlash mumkin

Birinchidan, sizning ishingizni qaysi sud ko’rib chiqishini bilib oling. Norozilik aktsiyasida hibsga olinganlarning ishi bayonnoma tuzilgan polisiya bo’limiga eng yaqin sudga boradi. Moskvadagi yurisdiktsiyani bu erda ko’rish mumkin, ammo polisiya bo’limida sizning ishingizni qaysi sud olganligini aniqlab olish yaxshiroqdir. Bunday ma’lumotlar navbatchi bo’linma tomonidan taqdim etilishi mumkin yoki siz devonxonaga yoki ma’muriy huquq inspektsiyasiga yo’naltirilasiz.

Shuningdek, siz o’zingizning ishingiz sanasi va vaqtini Moskva shahar sudining saytida (agar siz Moskvada hibsga olingan bo’lsangiz) yoki Rossiyaning boshqa shaharlaridagi tegishli sudning saytida tekshirishingiz mumkin. Ko’plab saytlardagi ma’lumotlar operasion yangilanmaganligini yoki umuman yangilanmaganligini unutmang.

Agar buning iloji bo’lmasa, siz qo’ng’iroq qilishingiz kerak bo’ladi. Aksariyat sudlarda sudni qo’llab-quvvatlash bo’limi yoki ma’muriy huquqbuzarliklar bo’yicha devonxona mavjud emas va bu masalalarni jinoiy ishlar sudining qo’llab-quvvatlash bo’limi tomonidan ko’rib chiqiladi. Shuning uchun, u erga qo’ng’iroq qiling. Siz bilib olishingiz kerak:

• Sizning ishingiz qabul qilinganmi. Buning uchun ismingizni, bayonnoma tuzilgan sanani va siz ayblanayotgan moddani bilish kifoya (masalan, Ma’muriy javobgarlik kodeksning 20.2 moddasi)
• Ish qaysi sudyaga topshirilgani va yig’ilish qaysi sana va vaqtga rejalashtirilganini

Sudlarning aloqalarini ularning saytlarida aniqlanishi kerak.

Ishni sudga olish va ko’rib chiqish vaqtini tayinlash o’rtasida bir necha kun yoki hafta o’tishi mumkin. Bunday holda, yana qo’ng’iroq qiling. Shuningdek, siz o’zingizning ishingiz yuborilgan suddagi sudya yordamchisining telefon raqamini bilib olishingiz va u yordamchidan ko’rib chiqish vaqtini bilib olishingiz mumkin.

Bu hali hammasi emas! Agar siz sud jarayoni qaysi vaqtga rejalashtirilganligini bilib, sudga kelgan bo’lsangiz ham, u yerda sizga noto’g’ri ma’lumot berilishi mumkin — ular sizning ishingiz bugun ko’rib chiqilmayotganini aytishlari mumkin. Sudyaning yordamchisidan yoki navbatchi sudyadan sudga kelganingiz to’g’risida guvohnoma berishlarini so’rang. U ishda yoki institutda taqdim etilishi kerakligi sababli deyishingiz mumkin. Bu sizga sudda bo’lish vaqtini yozib olish imkonini beradi. Agar ish sizsiz ko’rib chiqilsa, ushbu hujjat apellyasiya bo’yicha ishni yutib olishga yordam beradi.

Bu qo’rqinchli ko’rindimi? Qo’rqishning hojati yo’q — biz barcha mumkin bo’lgan holatlarni tasvirlab berdik, amalda bu osonroq bo’ladi.

Agar sud majlisida qatnasha olmasam nima qilishim kerak?

Xibsga olinmaydigan moddalar bo’yicha sud majlislariga borishni tavsiya etamiz. Ammo buning iloji bo’lmasa, siz quyidagilarni qilishingiz mumkin:

• himoyachini taklif qiling. Biz sizga himoyachi bilan yordam berishga harakat qilamiz — bizga so’rov qoldiring. Himoyachini o’zingiz ham qarindoshlar va do’stlar orasidan topishingiz mumkin. Ma’muriy huquqbuzarlik holatlarida himoyachilar uchun huquqiy ta’lim talab qilinmaydi (Ma’muriy javobgarlik kodeksning 25.5-moddasi). Agar sizning vakilingiz advokat bo’lmasa, unda siz bu vakil himoyachi uchun notariusdan ishonchnoma olishingiz kerak. Odatda bu taxminan ming rublni tashkil qiladi. Notariusga pasportingizni, himoyachining pasport ma’lumotlarini taqdim etish va ushbu shaxs uchun to’liq sud ishonchnomasini berishni xohlayotganingizni aytishingiz kerak.
• O’zingizni masofada turib himoya qiling. Buning uchun siz sud ekspedisiyasiga tushuntirishlar va iltimosnomalarni oldindan — ya’ni ishni ko’rib chiqish kunidan oldin topshirishingiz kerak. Siz ularni pochta orqali yuborishingiz mumkin, ammo yetkazib berish vaqtini hisobga oling. Ushbu hujjatlar nima ekanligini quyida ko’rib chiqing.
• kechiktirish uchun iltimosnoma yuboring. Buni qoniqtirishlariga kafolat yo’q, shuning uchun masofadan turib himoya qilishga qo’shimcha ravishda buni amalga oshirish yaxshiroqdir. Ikkita ko’rinishda iltimosnoma shablonlari mavjud: 1-agar sud sizga sana haqida juda kech xabar berganligi sababli kechiktirishni so’rasangiz, 2-boshqa uzrli sababga ko’ra kechiktirishni so’rang. Siz uni Rossiya pochtasi orqali yuborishingiz mumkin (lekin yetkazib berish vaqtini hisobga oling) yoki shaxsan topshiring (oldindan, sud majlisi kunidan oldin).

Sudda qanday pozisiyani egallashim kerak — men qatnashdimmi yoki qatnashmadimmi? 

Sudlar so’zlarga va ko’pincha sizning ishtirok etmasligingizni tasdiqlovchi hujjatlarga ham kamdan-kam hollarda ishonishadi. Shuning uchun, bizning tajribamizga ko’ra, aksiyada ishtirok etgan deb da’vo qilganlar va ular ishtirok etmaganligini isbotlaydiganlar uchun ham ish natijalarida sezilarli farq yo’q (voyaga yetmaganlar ishlari bo’yicha komissiya bundan istisno).

Haqiqatga mos keladigan pozisiyaga rioya qilishingizni tavsiya qilamiz. Va agar ishonchingiz komil bo’lmasa, Konstitusiyaning 51-moddasini oling — o’zingizga qarshi guvohlik berishdan bosh tortish. Bunday holda, apellyasiyada pozisiyangiz to’g’risida qaror qabul qilasiz.

Nimalarni e’tiborga olish kerak:

1. Agar sizning o’z ishingiz bilan shug’ullanib ketayotganligingiz haqida qat’iy dalillar mavjud bo’lsa, jazoni kamaytirish va ba’zan ishni to’xtatish imkoniyati mavjud (juda kamdan-kam hollarda). Bunday dalillarga misollar: ish manzili ko’rsatilgan mehnat daftarchasining nusxasi, ish joyidan shaxsiy daromad solig’i ko’rinishidagi ma’lumotnoma, agar ish yaqinida hibsga olingan bo’lsa, tashkilot/muassasa joylashgan joyni tasdiqlovchi hujjatlar; pasportdagi (yoki ijara shartnomasidagi) ro’yxatdan o’tish sahifasining nusxasi — agar uy yaqinida hibsga olingan bo’lsangiz; agar siz biron joyga tayinlangan bo’lsangiz (kasalxonada/salonda/optikada/ va hokazo.) — ushbu tashkilotdan ro’yxatdan o’tganlik to’g’risidagi ma’lumotnoma; agar siz biron bir joyga ish topshirig’iga binoan borgan bo’lsangiz — ishdan ma’lumotnoma va boshqalar. Shuningdek, siz kafe kvitantsiyalari, cheklari, videolar, Yandex Go-dan kvitansiyalar va hokazolarni ilova qilishingiz mumkin.

2. «Ishtirok etmadi» pozisiyasi fuqarolik va siyosiy huquqlar to’g’risidagi xalqaro Paktning 21-moddasiga binoan IHQ (Inson huquqlari qo’mitasi)da muvaffaqiyat qozonish imkoniyatini kamaytiradi. Agar siz ulardan foydalanmasangiz, huquqlarning buzilishi haqida shikoyat qilish qiyin. Hali ham imkoniyat mavjud bo’lsa-da, u hali amalda to’liq sinovdan o’tkazilmagan. Shu bilan birga, boshqa qoidabuzarliklarni aniq aytish mumkin — masalan, siz shaxsiy erkinlik va adolatli sud huquqining buzilishi, shuningdek, polisiya bo’limiga yetkazib borish va hibsga olish shartlari, telefonni olib qo’yish va boshqalar haqida shikoyat qilishingiz mumkin. Biz har qanday holatda ham IHQdagi barcha tegishli moddalarni e’lon qilishga yordam beramiz.

Muhimi: ishtirok etish faktini tan olish aybni tan olish bilan teng emas! Siz ishtirok etishingiz mumkin, lekin o’zingizni aybsiz deb da’vo qiling, chunki siz konstitusiyaviy yig’ilish erkinligidan foydalangansiz. Aybdor da’vo — bu siz ishtirok etganingiz va «xato qilganingiz» haqidagi bayonot."Bunday bayonot IHQga yo’lni butunlay yopadi.

Birinchi bosqichdayoq pozisiyangiz haqida qaror qabul qilish yaxshiroqdir. Ammo, agar siz ikkinchi bosqichda o’z pozisiyangizni o’zgartirgan bo’lsangiz ham, IHQ sizning foydangizga qaror qilish ehtimoli hali ham mavjud. Polisiya bo’limida aytilgan pozisiyani albatta o’zgartirish mumkin. Ushbu masala bo’yicha maslahat beradigan himoyachingiz yo’qligini va harakatlaringizning huquqiy ahamiyatini tushunmaganligingizni ko’rsating.

Sud muhokamasiga qanday tayyorgarlik ko’rish kerak

Siz ayblanuvchi ekanligingizni unuting. Sinovda siz o’yin ishtirokchisisiz. Va g’alaba qozonishingiz yoki yutqazishingiz sizning qanchalik tayyor ekanligingizga, bog’liq.

Minimal dastur:

Esda tutingki, ma’muriy ishlarni ko’rib chiqishda sud bayonnomasi tuzilmaydi va siz og’zaki aytgan hamma narsani e’tiborsiz qoldirilishi mumkin — shuning uchun sud bilan yozma ravishda muloqot qiling.

Bu yerda biz sizga sudda kerak bo’ladigan minimal hujjatlar to’plamini to’pladik. Sizga tegishli moddani bosing, yuklab oling, to’ldiring va qog’ozga chop eting. Uni imzolashni unutmang. Tamom! — siz sudga tayyorsiz. Hujjatlarga tushuntirishlar quyida.

• MHK19.3-moddasi
• MHK 20.2-moddasi 1-qismi
• MHK 20.2-moddasi 2-qismi (repost uchun) — uni to’ldirgandan so’ng, biz bilan pochta orqali maslahatlashish yaxshiroqdir [email protected].
• MHK 20.2-moddasi 5-qismi
• MHK 20.2-moddasi 6.1-qismi
• MHK 20.2-moddasi 8-qismi
• MHK 20.2.2-moddasi 1-qismi
• MHK 20.6.1-moddasi 1-qismi
• MHK 20.3.3-moddasi 1-qismi (aktsiyaga chiqish)
• MHK 20.3.3-moddasi 2-qismi

Agar sizda boshqa modda bo’lsa yoki bitta aksiya uchun bir nechta modda bo’lsa (va himoyachingiz bo’lmasa), bizga [email protected] yozing — biz sizga strategiyani tanlashda yordam beramiz.

Hujjatlar sud ekspedisiyasiga oldindan yoki to’g’ridan-to’g’ri yig’ilish kuni topshirilishi mumkin. Ekspedisiyaga topshirayotganda, o’zingiz bilan birga ikkinchi nusxasini olib boring, shunda u qabul qilish muhri bilan muhrlanadi. Chalg’imaslik uchun yig’ilishda o’zingiz uchun nusxalar bo’lishi yaxshiroqdir.

Barcha hujjatlar bosma nusxada yoki qo’lda yozilishi mumkin.

Yuklangan fayllarda quyidagilar bor:

1. Ish bo’yicha pozisiya («tushuntirishlar»)

Ushbu hujjatda siz ishning faktlarini va yuridik pozisiyangizni bildirasiz. Sud jarayonidan oldin sudyaning savollariga nima deyish va nima javob berish kerakligini tushunish uchun uni o’qing. Sudda o’zingiz uchun ikkinchi nusxaga ega bo’lish yaxshiroqdir.

2. Iltimosnomalar

Asosiy narsani esda tuting: iltimosnomalar nafaqat qabul qilish, balki rad etish uchun ham taqdim etiladi — bu apellyasiya va IHQ da jiddiy dalil bo’ladi.

Ish materiallari bilan tanishish uchun ltimosnoma

Tanishish uchun ltimosnoma shabloni alohida fayli bu yerda.

Ish materiallarini ko’rib chiqish va o’zini himoya qilishda yangi dalillarni topish uchun da’vo (masalan, bayonnomalardagi nomuvofiqliklarni quyidagi maksimal dasturda ko’rib chiqing). Tanishishning uchta usuli mavjud: 

• Eshitish kunidan oldin, tanishish uchun sudga maxsus keling. Bu sizga mudofaa strategiyasini eng puxta va xotirjam ishlab chiqishga imkon beradi. Buning uchun sud veb-saytida ko’rsatilgan telefon raqamlari bo’yicha sud idorasiga oldindan qo’ng’iroq qilishingiz va tashrif vaqtini kelishib olishingiz kerak. Bunday roziliksiz ular ruxsat berilmasliklari mumkin.
• Eshitish kunida, erta keling va uchrashuv boshlanishidan oldin ish bilan tanishing. Kotib yoki yordamchiga boring-ular ko’pincha sud ishi eshitiladigan zalga ulashgan xonada o’tirishadi. Materiallar bilan tanishishni so’rang va so’rov bo’yicha tanishish uchun iltimosnoma yuboring.
•  Sud majlisi ketayotgan paytda bir harakat qiling. Sudya tanaffus e’lon qiladi. Ular sizga ishni sizning qo’lingizga berishadi yoki devonxonaga borishingizni aytishadi. U yerga boring va ish olib chiqilguncha kuting. Tanishgandan so’ng, sud majlisi zaliga qayting.

Tanishib chiqayotganda nima qilish kerak:

• ishning barcha sahifalarini suratga oling
• rasmiy qarama-qarshiliklarga e’tibor bering (bayonnomada sizning imzoingiz yo’q yoki imzo sizniki emas, bayonnomani tuzishning noto’g’ri sanasi yoki hibsga olingan sana, ish faylidagi bayonnoma qandaydir tarzda polisiya tomonidan sizga berilgan bayonnoma nusxasidan farq qiladi), hisobotlardagi familiya sizniki emas. Bunday xatolarni alohida varaqqa (shpargalka) yozib qo’yish yaxshiroqdir, shunda siz ishning qaysi varag’ida xato qilinganligini bilib, sud paytida buni aytishingiz mumkin

Himoyachi ishtirok ettirishi uchun iltimosnoma

Himoyachini qabul qilish uchun iltimosnoma shabloni alohida fayli bu yerda.

Agar sizda huquqiy maqomga ega bo’lmagan advokat bo’lsa, majlis boshida ushbu murojaatni tayyorlang va yuboring. Advokat uchun bunday so’rov talab qilinmaydi.

Agar himoyachi bo’lishiga ishonchingiz komil bo’lmasa, har qanday holatda ham iltimosnoma shaklini o’zingiz bilan olib boring.

Ayblovni qo’llab-quvvatlash uchun prokurorni chaqirish to’g’risidagi iltimosnoma

Prokurorni chaqirish to’g’risidagi iltimosnoma shabloni ko’rsatilgan alohida fayl bu yerda.

«Sog’lom odam sudida» raqobat printsipi hurmat qilinishi kerak. Bu shuni anglatadiki, jarayonda uchta o’yinchi bo’lishi kerak: ayblanuvchi, ayblovchi va sudya. Ayblovchi ayblanuvchining aybini isbotlashi, ayblanuvchi o’zini himoya qilishi va sudya neytral nazoratchi bo’lishi kerak. Agar ayblovchi aybni isbotlamasa, sudya odamni aybsiz deb topadi.

Rossiyada ma’muriy huquqbuzarliklar jarayonida hamma narsa shunday emas. Ayblovchi yo’q-bu rolni, aslida, sudya o’ynaydi, sudya yana yakuniy qarorni ham qabul qiladi. Evropa inson huquqlari sudi (EIHS) buni bir necha bor Konventsiya bo’yicha adolatli sud qilish huquqining buzilishi deb tan oldi va ayblanuvchilar foydasiga Rossiyadan tovon puli talab qildi. Biroq, tizim o’zgarmadi.

Shuning uchun, ushbu iltimosnomani e’lon qiling — shubhasiz sizni rad etishadi, lekin siz allaqachon IHQga yo’l ochgansiz (bu haqda quyida batafsilroq).

Polisiya chaqirish iltimosnomasi

So’roqqa polisiyani chaqirish uchun iltimosnoma shabloni ko’rsatilgan alohida fayl bu yerda.

Ushbu iltimosnoma bilan siz suddan sizni hibsga olgan polisiyachilarni guvohlik berish uchun chaqirishni so’raysiz. Sud majlisida polisiya xodimlarining so’roq paytida aytilgan dalillari hibsga olish to’g’risidagi hisobotlarda va huquqbuzarlik to’g’risidagi bayonnomada keltirilgan faktlardan juda farq qilishi mumkin.

Bunday talab kamdan-kam hollarda beriladi. Agar qoniqtirilsa, polisiya xodimi chaqiriladigan sud majlisini boshqa kunga o’tkazadilar. Keyin polisiya uchun savollar tayyorlashga vaqtingiz bo’ladi.

Maksimal dastur

Mana yana nimalar qilish mumkin.

1. Da’vo muddatini tekshiring

Mitinglar ishtirokchilari ko’pincha ikkita moddada ayblanadi: Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 19.3 va 20.2-moddalari. Ikkala ishning materiallari juda o’xshash va ba’zi sudyalar har bir moddaning huquqiy oqibatlarini chalkashtirib yuborishlari mumkin. Lekin ular bir-biridan farq qiladi. Ma’muriy javobgarlik kodeksning 20.2-moddasi bo’yicha javobgarlikka tortilishi mumkin bo’lgan muddat bayonnoma tuzilgan kundan boshlab bir yil, 19.3-moddasi bo’yicha esa, atigi uch oy. Bu shuni anglatadiki, agar birinchi instantsiya sudi tegishli muddat ichida ajrim chiqara olmasa, sizga qarshi ma’muriy ish yuritish to’xtatilishi kerak. Yil davomida, qoida tariqasida, sudlar Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 20.2-moddasi bo’yicha ishni ko’rib chiqishga muvaffaq bo’lishadi.

Ma’muriy javobgarlikka tortish uchun da’vo muddati tugashi munosabati bilan ishni to’xtatish to’g’risida iltimosnoma

2. «Tushuntirishlar» da bayonnomalardagi xatolar va prosessual buzilishlarni ko’rsating

Polisiya bo’limida sizga berilgan barcha hujjatlarni diqqat bilan o’rganib chiqing va xaqiqiy voqealarning barcha xatolari va buzilishlariga e’tibor bering. Buni protokollar yoki hisobotlarda dalil sifatida qabul qilib bo’lmasligiga ishora qilib, «tushuntirishlar"da ko’rsating.

Protokolning muhim kamchiliklari ma’muriy ma’lumotlarning yetishmasligi MHKning 28.2-moddasi 2-qismida aniq ko’rsatilgan. Bundan tashqari, qonunni buzgan holda olingan dalillardan foydalanmaslik kerak.

Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 28.2-moddasi. Ma’muriy huquqbuzarlik to’g’risidagi bayonnoma

 

2. Ma’muriy huquqbuzarlik to’g’risidagi bayonnomada uning tuzilgan sanasi va joyi, bayonnoma tuzgan shaxsning lavozimi, familiyasi va ismi-sharifi, ma’muriy huquqbuzarlik ishi qo’zg’atilgan shaxs to’g’risidagi ma’lumotlar, guvohlarning familiyalari, ismlari, otasining ismi, yashash joyining manzillari ko’rsatiladi. va jabrlanuvchilar, guvohlar va qurbonlar bor bo’lsa, sodir etilgan ma’muriy jinoyatni ta’kidlab, uning joyi va vaqti, ushbu kodeksning moddasi, yoki bu ma’muriy jinoyat uchun ma’muriy javobgarlik ko’zda tutgan Rossiya Federasiyasi sub’ekti qonuni moddasi, ushbu ish qo’zg’atilgan jismoniy shahsning yoki yuridik shaxsning qonuniy vakilining tushuntirishi, ishni hal qilish uchun zarur bo’lgan boshqa ma’lumotlar ko’rsatiladi.

Rossiya Federasiyasining Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 26.2-moddasi. Dalillar

 

3. Ma’muriy huquqbuzarlik holatida agar ko’rsatilgan dalillar (shu jumladan davlat nazorati (tekshiruvi) va munisipal nazoratni amalga oshirish jarayonida o’tkazilgan audit natijalari) qonunni buzgan holda olingan bo’lsa, foydalanishga yo’l qo’yilmaydi.

Sud ishni polisiyaga qaytarishi yoki ishni butunlay to’xtatishi mumkin bo’lgan qonunbuzarliklarga misollar:

• sizning imzoingiz Ma’muriy huquqbuzarlik to’g’risidagi bayonnomada yo’q, — oxirida yoki faqat «huquqlarni tushuntirish» qatorida 
• bayonnomadagi tuzatishlar ro’parasida sizning imzoingiz yo’q (Rossiya Federasiyasi Oliy sudining 10.12.2018 yildagi 58-AD18-7-sonli qarori);
• protokol sizning yo’qligingizda tuzilgan, bu haqda hech qanday yozuv yo’q («jinoiy javobgarlikka tortilgan shaxs yo’qligida tuzilgan») 
• ish materiallarida mavjud bo’lgan protokol sizga politsiya bo’limidan berilgan protokolning nusxasidan farq qiladi, masalan, qarorning boshqa qismi ko’rsatilgan 
• boshqa xatolar — masalan, bayonnomada boshqa shaxs ko’rsatilgan. Bitta polisiya xodimi bayonnomani tuzishni boshlagan va o’zining ismini «xat boshi» da ko’rsatgan, bayonnoma oxirida bo’lsa, boshqa xodim ismi yozilib imzo chekilgan

Bunday xatolar bilan bog’liq tushuntirishlar va shikoyatlarga qo’shimcha shablonlarimizdan foydalanishingiz mumkin.

Hamma xatolar ham ishni to’xtatishga olib kelmaydi. Protokolning bunday kamchiliklari ahamiyatsiz bo’lib, ular ishni mohiyatan ko’rib chiqishda to’ldirilishi mumkin, shuningdek, Ma 'muriy huquqbuzarlik to' g 'risidagi bayonnomani tuzish va bayonnomani sudyaga ko' rib chiqish uchun yuborish muddatlarining buzishini Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 28.5 va 28.8-moddalarida belgilangan muddatlar bilan qoplanishi mumkin.

3. Himoya guvohlarini jalb qilish

Hibsga olinganingizning guvohlarini topishga harakat qiling — o’zingizni tinch tutganingizni, ijtimoiy masofani saqlashga harakat qilganingizni, yo’lga chiqmaganingizni va jamoat tartibini hech qanday tarzda buzmaganingizni ko’rsatadigan guvohlar. Guvohlarga savollarni oldindan tayyorlang. Ularni sudga taklif qiling. Sud majlisi davomida ularni so’roq qilish uchun chaqirish to’g’risida iltimosnoma yuboring.

Diqqat qiling: iltimosnomada guvohning to’liq ismi va ro’yxatdan o’tkazilgan manzili ko’rsatilishi kerak, aks holda sud ularni chaqirishni rad etishga haqli. Shuningdek, guvohning sudga tushuntirishi mumkin bo’lgan ma’lumotlarni ko’rsatishingiz kerak.

Agar guvoh oldindan sud binosiga kelib turgan bo’lsa, sudya uni taklif qilishni rad etishga haqli emas. Guvoh sud zaliga uni chaqirmagunlaricha kira olmasligini unutmang. Agar iltimosnoma rad etilsa, IHQga shikoyat qilish uchun yana bir qoidabuzarlik bo’ladi. 

4. Fotosurat va video dalillarni ilova qiling 

Hibsga olingan vaqtingizdagi fotosuratlar yoki video tasvirlarni topishga harakat qiling. Topilgan fotosurat yoki video materiallarni vositaga (disk yoki USB fleshkaga) yozib olgan bo’lishingiz kerak. Fotosurat va video materiallarni taqdim etish to’g’risida tashuvchini ilova qilgan holda iltimosnoma bilan murojaat qiling. iltimosnomada ushbu materiallar aniq nimani tasvirlashini ko’rsating (siz aksiyada qatnashmaganligingiz yoki tinch yo’l bilan qatnashganingiz va o’zingizni to’g’ri tutganingiz, qonunga rioya qilishga harakat qilganingiz, transport qatnov yo’liga chiqmaganingiz va jamoat tartibini buzmaganligingiz).

Ushbu iltimosnomani materiallar muallifi sud zalida bo’lmagan xolda ham berishingiz mumkin. Biroq, fotosuratlar yoki videolar muallifi guvoh sifatida ishtirok etsa yaxshi bo’ladi. Ushbu iltimosnomani topshirayotganda siz, sizning himoyachingiz yoki guvohning o’zi sudyaga hibsga olinayotgan vaqtingizda uning bo’lganligini, suratga olganligini (qaysi texnik vositalar ishlatilganligini ko’rsatishingiz kerak) va undan foto yoki video materiallarni chiqarganingizni aytishingiz kerak. Siz suratga olish vaqti va joyini belgilashingiz va suratda/videoda qayd etilgan odam ekanligingizni xabar qilishingiz kerak. Shundan so’ng siz yoki advokatingiz iltimosnoma bilan murojaat qilasiz. Agar iltimosnoma rad etilsa, yaxshi, IHQga shikoyat qilish uchun yana bir qoidabuzarlik.

5. Javobgarlikni yumshatuvchi dalillarni to’plash

Miting ishlarida jazodan qochish juda kam uchraydigan omaddir. Biroq, jazo miqdorini kamaytirishga imkon beradigan holatlar mavjud, masalan:

• siz yolg’iz ota-onasiz;
• sizda nogironlik bor;
• sizda jiddiy kasalliklar bor;
• sizning qaramog’ingizda bolalar/keksa ota-onalar/nogiron odamlar bor;
• sizning maoshingiz yashash darajasidan past, moliyaviy ahvolingiz qiyin;
• siz ishsiz talabasiz.

Sudga borishdan oldin, ushbu holatlarning dalillarini tayyorlang: ish haqi to’g’risidagi guvohnoma (agar past bo’lsa), ko’p bolali bo’lganingiz to’g’risidagi guvohnoma, kasallik to’g’risidagi guvohnoma va boshqalar.

Qiyin moliyaviy vaziyatni quyidagilar isbotlashi mumkin:

• mol-mulkning mavjudligi/yo’qligi to’g’risidagi ma’lumotlarni o’z ichiga olgan soliq to’lovchilarning yagona reestridan ko’chirma
• banklarda ochilgan hisoblar to’g’risidagi guvohnoma;
• so’nggi bir necha oy ichida-olti oy ichida hisob ochilgan banklardan ko’chirmalar;
•  mehnat markazida ro’yxatdan o’tganligini tasdiqlovchi hujjat.

Agar og’ir moliyaviy ahvol haqida dalillar mavjud bo’lsa, jarimani qonunda nazarda tutilgan eng past chegaradan pastga tushirishni so’rashingiz mumkin. Bundan tashqari, jarima o’rniga majburiy ishlarni tayinlashni so’rashingiz mumkin. Bu sizga Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 20.2-moddasi 8-qismi bo’yicha ayb qo’yilgan bo’lsa ayniqsa muhimdir, chunki bu holda minimal jarima 150 ming rublni tashkil qiladi.

Esda tutingki, ma’muriy hibsga olish (masalan, Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 19.3-moddasi bo’yicha) hech qanday holatda homilador ayollar va o’n to’rt yoshgacha bolalari bo’lgan ayollarga, shuningdek, bu yoshdagi bolalari bo’lgan yolg’iz otalarga, voyaga yetmaganlarga, I inchi va II guruh nogironlariga, harbiy xodimlar va harbiy xizmatga chaqirilgan fuqarolarga nisbatan qo’llash mumkin emas. Cheklovlarning to’liq ro’yxati bu erda. Agar siz ro’yxatdagi toifalardan biriga tegishli bo’lsangiz, buni tasdiqlovchi hujjatlaringiz bo’lishi kerak (masalan, nogironlik too’g’risida guvohnoma yoki harbiy guvohnoma nusxasi).

Sud majlisining umumiy jarayoni va sizning huquqlaringiz

Tabriklaymiz, siz barcha to’siqlarni engib o’tdingiz va o’z ishingizni ko’rib chiqish uchun sudga keldingiz! Hozirgi standartlarga ko’ra siz allaqachon qahramonsiz. Endi siz aslida sudda nima bo’lishini tushunishingiz kerak.

Sud Majlisidan oldin

Sud majlisidan 30 daqiqa oldin sudga kelish yaxshiroqdir. O’zingiz bilan olib boring:

• barcha tayyorlangan va imzolangan hujjatlar
• pasport
• kirayotganda ko’rsatish uchun bildirishnoma (chaqiruv) 
• qog’oz va ruchka (agar qo’shimcha iltimosnomalar/shikoyatlar berilishi kerak bo’lsa)
• batareya quvvati yuqori bo’lgan telefon (shu jumladan audio yozuvlarni saqlash uchun)

Pichoq yoki o’tkir buyumlar, purkagich ballonlari yoki, masalan, shtopor olib bormang. Ularni kiraverishda olib qo’yadilar.

Sudyaning qabulxonasiga boring, koridorda chaqirishlarini kuting. Ko’rib chiqishni kechiktirmaslik uchun uchrashuv boshlanishidan oldin ish bilan tanishishga harakat qilishingizni tavsiya qilamiz (yuqoriga qarang).

MUHIM: agar sizda guvohlar bo’lsa, ular uchrashuv kuni siz bilan birga sudga kelishlari va uchrashuv boshlanganda zal eshigidan tashqarida bo’lishlari kerak. Sudya ilgaridan binoga kelib turgan guvohni chaqirishdan bosh tortishi dargumon, ammo agar guvoh iltimosnoma berilishidan oldin sud zalida bo’lsa, albatta rad etadi. Siz yoki sizning advokatingiz guvoh sifatida chaqirilayotgan shaxsning familiyasi, ismi va otasining ismini aniq bilishingiz kerak va guvohning o’zi yonida pasport bilan bo’lishi kerak.

Sud Majlisi davomida

Sizni taklif qilishganda, ovoz yozuvchi (Diktofon) ni yoqing. Siz sudning roziligisiz audio yozuv yozish huquqiga egasiz (Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining 24.3-moddasi 3 qismi). Ruxsat faqat sud zalida foto va video suratga olish uchun so’ralishi kerak (buning uchun yozma iltimosnoma berish kerak).

Sudga «hurmatli sud» yoki «Sizning sharafingiz» deb murojaat qilish kerak. Savollarga javoblarni va tushuntirishlarni tik turib berish kerak. Tinchlaning, sud bilan hurmat bilan muloqot qiling, lekin xushomadgo’ylik qilmang — hech narsada siz aybdor emassiz.

Sud Majlisi sudya qaysi ish ko’rib chiqilayotganini e’lon qilishi bilan boshlanadi. Keyin sudya sizning shaxsingizni aniqlaydi va pasportingizni ko’rsatishingizni so’raydi, shundan so’ng u sizning huquq va majburiyatlaringizni tushuntiradi va tegishli hujjatni imzolashni taklif qiladi.

Ish materiallarini ko’rib chiqishni boshlashdan oldin, sudya sizdan rad etishni talab qilish (xohlamaslik) va iltimosnoma (xohlamoq) berishni xohlaysizmi, deb so’raydi. Agar sudya bularni so’ramagan bo’lsa, o’zingiz tashabbus ko’rsating va qog’oz nusxasini sudga topshiring. Agar qoniqish rad etilsa ham, ular ishga ilova qilinishi kerak — bu keyingi apellyasiya uchun muhimdir. Agar to’satdan sudya bunday qilmasa (xayriyatki, kamdan-kam hollarda), bu noqonuniylikni apellyasiyada ko’rsatishingiz shart. Agar apellyasiya sudida bunday holat yuzaga kelgan bo’lsa, yig’ilishdan keyin idoraga «rad etilgan» iltimosnomalarni yuborish, shuningdek sud raisi nomiga erkin shaklda shikoyat yozish kerak. Agar bunday holat apellyatsiya sudida ro’y bergan bo’lsa, siz majlisdan keyin idoraga kotibiyatga «qabul qilinmagan» iltimosnomalarni topshirishingiz, shuningdek sud raisi nomiga bepul shikoyat yozishingiz kerak.

Avvalo, himoyachini qabul qilish uchun iltimosnoma berish kerak (agar mavjud bo’lsa) va ish materiallari bilan tanishish uchun iltimosnoma (agar ilgariroq tanishib chiqmagan bo’lsangiz). Keyin qolgan iltimosnomalarni topshiring (prokurorni chaqirish, polisiyani so’roq qilish uchun chaqirish, himoya guvohlarini chaqirish, fotosuratlar/videolarni qo’shish uchun). Agar sudya ilgari yengillashtiruvchi holatlar to’g’risida so’ramagan bo’lsa, ularga murojaat qiling va dalillarni taqdim etish uchun iltimosnoma topshiring.

Va nihoyat, sud ish materiallari bilan tanishishni boshlaydi. Sudya, qoida tariqasida, o’zida mavjud bo’lgan hujjatlarning eng muhim qismlarini tez o’qish yo’li bilan e’lon qiladi. Shundan so’ng, sudya sizning aybingizni tan olasizmi, deb so’raydi. Qat’iy ayting: «yo’q, men buni tanimayman». Esda tutingki, istalgan vaqtda sudyadan ishdagi ba’zi materiallarni qayta ko’rib chiqishni so’rashingiz mumkin.

Shundan so’ng, sudya sizga nima bo’lganini aytib berish imkoniyatini beradi. Tayyorlagan yozma tushuntirishlarga muvofiq aniq va baland ovozda voqealardagi o’z versiyangizni aytib bering. Agar sizning holatingizda yengillashtiruvchi holatlar mavjud bo’lsa, bu haqda darhol gapiring va dalillarni taqdim eting

Keyin guvohlarni so’roq qilish bosqichi keladi. Siz va sizning himoyachilaringiz ishning mohiyati to’g’risida savollar berishga haqlisiz.

Agar siz fotosurat yoki videoni biriktirish uchun iltimosnoma bergan bo’lsangiz, sudya ularni ko’rib chiqadi va izoh berish imkoniyatini beradi. Video sud zalida o’rnatilgan ekranda tomosha qilinadi. Ko’pincha sudlar «texnik vositalar» yetishmasligi bahonasida video materiallarni ko’rishni rad etishadi. Agar siz uchun video dalillarni sud ko’rib chiqishi juda muhim bo’lsa, siz yoki himoyachingiz o’zingiz bilan noutbuk olib kelishingiz mumkin.

Keyingi bosqichda siz va sizning advokatingiz eshitganlaringiz haqida, qarama-qarshiliklarga, guvohlarning hikoyalaridagi haqiqatga to’g’ri kelmaydigan ba’zi tafsilotlarga yoki sizning aybsizligingizdan dalolat beruvchi faktlarga e’tibor berish haqida o’z fikringizni bildirish huquqiga egasizlar. Siz sudning e’tiborini biriktirilgan materiallarga qaratishingiz mumkin. Siz ayblov bo’yicha o’z fikringizni bildirishingiz va ish materiallari, guvohlarning bayonotlari va biriktirilgan hujjatlarga murojaat qilib, ayblovning nomuvofiqligini asoslashingiz mumkin. Nutq oxirida siz huquqbuzarlik sodir bo’lmagan taqdirda ishni to’xtatishni so’rashingiz kerak. 

Shundan so’ng, ish to’xtatiladi va sudya qaror qabul qilish uchun qoldiriladi. Tanaffus uzoq vaqtga cho’zilib ketishi mumkin. Tanaffusdan keyin sudya qarorni e’lon qiladi.

Diqqat qiling: sudya sizga butun jarayon davomida so’z bermasligi mumkin. Umuman olganda. Ya’ni, sudya qaysi ish ko’rib chiqilayotganini e’lon qiladi va darhol konferentsiya zaliga chiqib ketadi. Ha, bu qo’pol prosessual qoidabuzarlik va apellyasiya shikoyati uchun alohida asosdir. Biroq, keyinchalik biror narsa uchun iltimosnoma berishni niyat qilganingizni isbotlash osonroq bo’lishi uchun, bu haqda uchrashuvdan so’ng darhol devoxonaga sudya ustidan rais nomiga shikoyat qilishingizni tavsiya qilamiz. Mana namunaviy matn (qo’lda yozish ham mumkin):

Falon sudga

(To’liq ism sharifingiz) dan

Sana, vaqt meni Rossiya federatsiyasi Ma’muriy huquqbuzarlik kodeksining. ____ moddasiga asosan Ma’muriy javobgarlikka tortish to’g’risidagi sud majlisi bo’lib o’tdi. Butun majlis davomida sudya __________ (FIO) menga so’z bermadi, yozma tushuntirishlarimni qabul qilmadi, politsiyachilarni so’roq qilish uchun chaqirish, prokurorni chaqirish uchun iltimosnomalarimni qabul qilmadi. Sudya deyarli darhol maslahat xonasiga kirdi. Sizdan chora ko’rishingizni so’rayman.

Sana, imzo

Eslatma: Sudya ustidan shikoyatlar

Afsuski, sudyalar baqiradigan va o’zini noo’rin tutadigan holatlar mavjud. Bu yerda dahshatli narsa yo’q: munosabat bildirmang, unga javoban baqirmang, hissiyotlarga berilmang. Sizga kerak bo’lgan narsa — sud majlisi ishtirokchilarini xotirjam tinglash va savollarga javob berish. Esingizda bo’lsin, siz jarayonning audio yozuvini yozyapsiz — va axloqiy me’yorlarni buzgan holda aytilganlarning hammasi tajovuzkorga qarshi ishlatilishi mumkin. Sud majlisidan so’ng siz viloyat malaka hay’atiga sudya ustidan shikoyat yozishingiz mumkin. Agar bu jarayonda sizga so’z berilmagan bo’lsa, siz bu haqda ham shikoyat qilishingiz kerak. Shikoyatga USB fleshka-disk yoki suddagi jarayonning audio yozuvini ilova qiling. Shikoyat shabloni bu erda, siz uni sudyalar Kengashiga, sud raisiga va ma’muriy huquqbuzarlik holatlarida sudyalar hay’atiga takroran topshirishingiz mumkin. Agar sizda biron bir savol bo’lsa, iltimos biz bilan bog’laning [email protected]. Bu sudlarda madaniyat va o’zaro hurmat darajasiga ta’sir qilishning yagona yo’li. Javob bermang, baqirmang, his-tuyg’ularga berilmang. Sizga kerak bo’lgan narsa-yig’ilish ishtirokchilarini xotirjam tinglash, savollarga javob berish.

Qarorni qanday olish kerak

Qaror e’lon qilingandan so’ng, sud himoyachiga va ishga javobgar shaxsga beriladigan nusxalarni tayyorlashga majburdir — siz ularni kutishingiz va uni olganingiz to’g’risida imzo qo’yishingiz kerak bo’ladi. Agar sud darhol nusxasini tayyorlashga ulgurmasa, u sizga pochta orqali yuboriladi. Bunday holda, apellyasiya muddati hujjat pochta orqali qabul qilingan paytdan boshlab (10 kun) hisoblanadi. Siz ro’yxatdan o’tish manzilidan tashqari ma’lum bir manzilga yuborilarini so’rab yozma iltimosnoma berishingiz mumkin. 

Agar ikki haftadan ko’proq vaqt o’tgan bo’lsa va qaror yuborilmagan bo’lsa, sud idorasiga qo’ng’iroq qiling va ularga eslatib qo’ying.

Jazo

Agar sizga jarima solinsa, uni qaror kuchga kirgan kundan boshlab 60 kun ichida to’lashingiz kerak — ya’ni apellyasiya qilingan paytdan boshlab. Bu yerda aniqroq o’qing.

Agar siz hibsga olingan bo’lsangiz, darhol sud zalida hibsga oladiiar. Hibsga olingan taqdirda harakatlar haqida ko’proq bu yerda o’qing.

Agar majburiy ish tayinlangan bo’lsa, unda bu xato — Konstitusiyaviy sudning to’g’ridan-to’g’ri tushuntirishlari mavjud. Bu, albatta, shikoyat qilishga arziydi, chunki apellyasiyani yutib olish ehtimoli katta. Bunday holatlar uchun bizning apellyasiya shablonimizda (quyida) matn mavjud.

Apellyasiya

Agar siz hibsga olingan bo’lsangiz, iltimos, apellyasiya bo’yicha alohida ko’rsatmalarni o’qing.

Appellyasiya — bu siz yutqazgan holatda tizim sizga ikkinchi imkoniyat beradigan bosqich. Ammo aslida, apellyasiya bosqichida o’yin endi boshlanadi. Sizning g’alaba qozonish imkoniyatingiz juda oshadi, lekin siz yutqazish (ya’ni, siz birinchi instansiyadan ko’ra ko’proq jazo olishingiz) mumkin emas. Apellyasiya shikoyatini tuzish IHQ nuqtai nazaridan eng muhim sanalishini unutmang.

Shikoyat tuman sudidan qaror olingan kundan yoki pochta orqali olingan paytdan boshlab 10 kun ichida beriladi. Agar qaror pochta orqali kelgan bo’lsa va siz uni 7 kun ichida olmagan bo’lsangiz, unda muddat shu 7 kundan keyin hisoblana boshlaydi.

Biz sizga shikoyat tayyorlashda yordam berishga tayyormiz. Buning uchun, bu shaklni to’ldiring. Shaklni to’ldirgandan so’ng, biz siz bilan elektron pochta orqali bog’lanamiz va sizga tayyor shikoyat yuboramiz. So’rovnomani 10 kunlik muddat o’tmasdan oldinroq to’ldirish yaxshidir. Qancha erta bo’lsa shuncha yaxshi.

Agar siz shikoyatni o’zingiz yozmoqchi bo’lsangiz, shablon bu yerda. Sariq bilan berilgan joylarni o’zingiz to’ldirishingiz kerak.

Bizning shikoyat variantimiz «Memorial» Inson huquqlari markazining advokatlari yordamida IHQga shikoyat qilish istiqbollarini hisobga olgan holda tayyorlangan. Unga polisiya xodimlarini so’roq qilish uchun chaqirish to’g’risidagi iltimosnoma va prokurorni chaqirish to’g’risidagi iltimosnoma kiritilgan.

Bundan tashqari, siz tayyorlashingiz va topshirishingiz mumkin:

maksimal dastur bo’yicha boshqa iltimosnomalar — birinchi instantsiyadagi kabi bir xil, faqat apellyasiya sudiga yuborilgan.

har qanday qo’shimcha dalillar. Qarorning nusxasini ilova qilishingiz shart emas.

Boj to’lashingiz kerak emas.

Agar 10 kun ichida to’liq shikoyatni tayyorlashga ulgurmasangiz, hech bo’lmasa qisqa (shablon) yuboring va qo’shimchalarni keyin yuboring yoki sud majlisiga olib keling.

Qanday yuborish kerak

Shikoyat jismonan birinchi instantsiya sudiga — ajrim chiqargan sudga beriladi. Shikoyat arizasi tepasida — chap tomonda birinchi instantsiya sudining nomini, o’ng tomonda esa apellyasiya sudini yozasiz. Moskvada bu Moskva shahar sudi — Chelyabinskda — Chelyabinsk viloyat sudi va hokazo. Keyin, sarlavhada arizachining to’liq ismini va yashash joyini ko’rsating. Bu manzilda siz yozishmalarni olishingiz mumkin. Apellyasiyani ko’rib chiqish uchun chaqiruv qog’ozi keladi.

Shikoyat quyidagicha berilishi mumkin:

• Rossiya pochtasi orqali ilovalar ro’yxati solingan buyurtma xatni yuboring. Ilovada «falon sudning falon kuni bo’lib o’tgan ____ sonli ish yuzasidan chiqarilgan qarori ustidan (sizning FIO) appellyasion shikoyati» ko’rsatiladi.
• qaror chiqargan tuman sudi ekspedisiyasiga olib keling. Uni ikki nusxada keltiring — biri topshiriladi, ikkinchisiga qabul qilish belgisi qo’yiladi (bu shikoyatni qabul qilgan shaxsning lavozimi va to’liq ismi, shikoyatni qabul qilish vaqti va sanasi ko’rsatilgan sud devonxonasining muhri). Shikoyat berganingizni va muddatni o’tkazib yubormaganingizni isbotlash uchun muhrlangan nusxa kerak. Sudga borishdan oldin, qo’ng’iroq qilib ekspedisiya ishlayotganligini aniqlashtirish kerak. Agar ishlamayotgan bo’lsa, siz shikoyatni xuddi shu sudning yuqori bosqichidagi ekspedisiyasiga olib kelishingiz mumkin.

Majlis qachonga rejalashtiriladi?

Yuborganingizdan bir necha hafta (yoki hatto oylar) o’tgach, siz shikoyatda ko’rsatgan yozishmalar manziliga yoki siz ro’yxatdan o’tgan manzilga chaqiruv qog’ozi kelishi kerak. Agar siz telefon raqamini ko’rsatgan bo’lsangiz, ular suddan qo’ng’iroq qilib, uchrashuv sanasi va vaqti haqida og’zaki xabar berishlari mumkin.

Biroq, bu yerda ham"diversiya» istisno qilinmaydi — xabarnoma sud majlisidan keyin kelishi yoki umuman kelmasligi mumkin.

Sud majlisida ishtirok etishingizni qat’iy tavsiya qilamiz. Endi vaziyat yomonlashmaydi — apellyasiya sudi birinchi instansiyadan kattaroq jazo tayinlashga haqli emas, lekin undan yaxshiroq bo’lishi mumkin. Shuning uchun, noto’g’ri xabar berilgan taqdirda ham, yuqorida tavsiflangan usullardan foydalangan holda faol harakat qilishingizni va sud sanasi va vaqtini o’zingiz bilib olishingizni tavsiya qilamiz.

Shikoyatni ko’rib chiqish

Apellyasiya instantsiyasi ishni noldan ko’rib chiqadi, go’yo birinchi sud umuman sodir bo’lmagandek. Sud nafaqat barcha ish materiallarini yangidan ko’rib chiqadi, balki qo’shimcha dalillar va tushuntirishlar bilan ham ta’minlanishi mumkin, guvohlar o’z ko’rsatmalariga aniqlik kiritishlari mumkin. Qo’shimcha tushuntirishlar va dalillar yordamida siz birinchi instansiya sudining aybingiz haqidagi xulosalarini rad etishingiz yoki dalillar o’rtasidagi qarama-qarshiliklar bartaraf etilmaganligini ko’rsatishingiz mumkin.

Ikkinchi instansiya sudi tuman sudining qarorini o’zgarishsiz qoldirishi yoki ishni to’xtatish bilan uni bekor qilish yoki ishni qayta ko’rib chiqish uchun qaytarib yuborish to’g’risida qaror qabul qilishi mumkin.

Apellyasiya muddatini o’tkazib yubordim

Siz apellyasiya berish muddatini tiklashga harakat qilishingiz mumkin. Buning uzrli sababi bo’lishi kerak, ammo qonunlarda bunday sabablarning aniq ro’yxati yo’q. Ko’pincha sudlar muddatni hech qanday sababsiz tiklaydilar-shuning uchun baribir xarakat qilib ko’rishga arziydi.

Uzrli sabablarga misollar:

• 1-instansiya sud jarayoni sanasi va vaqti to’g’risida sizga xabar berilmagan;
• Sud qaror qabul qilish uchun belgilangan vaqtdan ko’proq vaqt talab qildi yoki u sizga qarorni yuborilmadi;
• Qaror siz o’zingiz ko’rsatgandan manzildan boshqa manzilga yuborilgan;
• Kasallik yoki nochor holat;
• Har xil oilaviy sharoitlar;
• Tabiiy ofatlar va boshqa sabablar. 

Apellyasiya berish muddatlarini tiklash to’g’risidagi iltimosnomaning shabloni bu yerda.

Agar siz hibsga olingan bo’lsangiz va siz maxsus hibsxonada bo’lganingiz sababli muddatni o’tkazib yuborgan bo’lsangiz, bu yerda maxsus iltimosnoma mavjud.

Iltimosnomaga muddatini o’tkazib yuborganingizning sababini tasdiqlovchi turli hujjatlar ilova qilishingiz kerak. Iltimosnoma Apellyasiya arizasi bilan darhol birinchi instantsiya sudining ekspedisiyasiga topshirilishi yoki ro’yxatdanlangan buyurtma xat bilan pochta orqali yuborilishi kerak.

Apellyasiyadan keyin nima bo’ladi?

Agar apellyasiya shikoyati sizni aybdor deb topgan qarorni qo’llab — quvvatlasa va siz qo’shimcha shikoyat qilmoqchi bo’lsangiz, siz yana ikkita sud instansiyasidan — ikkita kassasiyadan o’tishingiz va BMTning Inson huquqlari qo’mitasiga (IXQ) murojaat qilishingiz mumkin.