Идеаллӑ тытса чарнӑ ҫынӑн инструкцийӗ

 

Урамри акцие хутшӑнаканӑн пӗрремӗш правили — тытса чарассинчен хӑтӑлма тӑрӑшмалла. Хӑтӑлма май килмесен, иккӗмӗш правили — пӑрлӑ лӑпкӑлӑха упрамалла. Виҫҫӗмӗш правили — сире мӗн кӗтнине тата сирӗн прависене мӗнле хӳтӗлемеллине пӗлмелле.

Шӑпах саккунсене тата полици уйрӑмӗнче кӗтекен япаласене пӗлни лӑпкӑлӑха упрама пулӑшӗ. Шӑпах ҫакӑн ҫинчен — пирӗн право инструкцийӗ. Вӑл полицире нихҫан та пулманнисене, унта нихҫан та пулмасса шанакансене те усӑллӑ пулӗ: пӗлӳ — лӑплантарать.

Чылай чухне веҫ лӑпкӑнах иртет: сире автозака илсе каяҫҫӗ, тепӗртакран эсир полицире уйрӑмне лекетӗр та унта виҫӗ сехете яхӑн тӗнчери чи кичем япаласемпе аппаланса ирттеретӗр: кӗтетӗр, хутсене тултарӑр. Анчах темскер апла мар кайма пултарать — ҫавӑнпа та инструкцире эпир урамри акцире тытса чарнӑ ҫынна кетме пултаракан лару-тӑрупа саккунсене пурне те тенӗ пекех ҫырса кӑтартрӑмӑр. Хӑрама кирлӗ мар, пӗлмелле.

Юлашкинчен, тӑваттӑмӗш ылтӑн правило пур: хӑвӑн правасене пӗл те вӗсене хӳтӗле, анчах ан чӑркӑшлан. Уйрӑммӑнах сирӗн опыт ҫук пулсан, эсир хӑвӑр вӑйӑра шанмастӑр пулсан. Саккунлӑ правасене хӳтӗлессипе чӑркӑшланни хушшинче — пысӑк уйрӑмлӑх. Пӑрлӑ лӑпкӑлӑх, саккунсемпе бюрократла процедурӑсене пӗлни сирӗн ирӗклӗхе пулӑшать тата малашнехи йывӑрлӑхсенчен хӑтӑлма май парать. Кашни, вак-тӗвеке правилӑсем пасни ҫине те жалобӑсемпе агрессиллӗ, сассине хӑпартса ӳпкелешни сире тата ытларах йывӑрлӑх кӳме пултарать. Ӑнсӑртран мар эпир пирӗн гида «Идеаллӑ тытса чарнӑ ҫынӑн инструкцийӗ» тесе ят патӑмӑр — пурнӑҫ идеалсенчен аякра, полици ӗҫченӗсем поведени тата аяккарах. Саккунсене пӗлни, вӗсене тытса пыма ыйтни кирлӗ, анчах стресспа хӑрушӑ лару-тӑрура ӑс-хакӑлран кирлӗреххи нимӗн те ҫук.

Тытса чарни

Тытса чарни ҫын ирӗклӗн куҫса ҫӳреме пултарайман самантран пуҫланать. Полицейскисем пӗр чӗнмесӗр ҫынна машина ӑшне тӗртсе кӗртме те, «тӑхтӑр-ха кунта» е «каяр-ха, гражданин» теме те пултараҫҫӗ.

Хӑвӑра лӑпкӑ тытӑр, полицейскисемпе хирӗҫме ан пуҫлӑр.

Тытса чарнине видео ҫине ҫырма тӑрӑшӑр е ун ҫинчен кама та пулин ыйтӑр. Саккун полицейскисене ӗҫ вӑхӑтӗнче ӳкерме чармасть. Тытса чарнине курнӑ ҫынсенчен контакт илӗр — сире кирлӗ пулма пултарать.

Сире тытса чарнӑ полици ӗҫченӗн е Росгварди боецӗн ФИО, должноҫне тата жетон номерне пӗлсе ҫырса илме тӑрӑшӑр. Сӑн-сӑпатне те астуса юлни кансӗрлемест.

Тӳрех хӑвӑра тытса чарни ҫинчен ОВД-Инфо пӗлтерӗр (сире протест акцийӗнче тытса чарнӑ пулсан), тӑвансене е туссене (яланах).

Кашнинче тытса чарнӑ чухне полици ӗҫченӗ Федераци саккунӑн 5-мӗш статйин 4-мӗш пайӗпе пӑхса хӑварнӑ ӗҫсене пурнӑҫламалла, ҫавӑн пекех тытса чарнӑ ҫынна, унӑн юридически пулӑшу пама прави, тӑлмача пулӑшмалли право, ҫывӑх тӑванӗсене е ҫывӑх ҫынсене вӑл тытса чарнин факчӗ ҫинчен пӗлтерме право, ӑнлантарса пама килӗшмен право ҫинчен ӑнлантарса памалла.

Тытса чарнӑ ҫын кӗске вӑхӑтра, Раҫҫей Федерацийӗн уголовлӑ процесс саккунӗсемпе урӑххи палӑртман пулсан, тытса чарнӑранпа виҫӗ сехетрен кая юлмасӑр ҫывӑх тӑванӗсене е ҫывӑх ҫынсене хӑйне тытса чарни тата вырӑнӗ ҫинчен пӗлтерес тӗллевпе пӗр телефонпа калаҫма тивеҫ. ҫакан пек шанкарав тытса чарнӑ ҫын ыйтнипе полици ӗҫченӗ пӗлтерсе тума пултарать.

«Полици ҫинчен» саккунӗ, 14-мӗш «Тытса чарни» статьян 3-мӗш тата 7-мӗш пайӗсем 

 

Телефона тытса илеҫҫӗ пулсан

Ку саккуна хирӗҫ: саккун пӑснипе ҫыхӑннӑ япаласӗне (плакатсем, листовкӑсем т. ыт. те) ҫеҫ тытса илме пултараҫҫӗ.

Ҫапах та, пулсан, икӗ понетой тытса илни тата кунта пулни ҫинчен протокола ҫырса хатӗрлеме хушӑр. Понятойсене тупаймасан, полицейскисем ун вырӑнне видеоҫырӑвпа усӑ курма право пур. Протокол ҫинче веҫ тӗплӗн ҫырса кӑтартмалла. Ҫак процедурӑсемсӗр полицейскисем сирӗн япалӑрсене тытса илме пултараймаҫҫӗ. Хӑвӑра пусмӑрланипе хӑратмасан (сирӗн сывлӑх кирлӗрех) хӑвӑрӑн япаласӗне ан парӑр.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 27.10-мӗш «Япаласӗмпе документсӗне тытса илни» статьян 1, 5-мӗш пайӗсем

 

1. Административлӑ правӑна пӑсмалли хатӗрсем е административлӑ правӑна пӑсни ӗҫпе право пӑсни ҫинчен калакан кӑтартса паракан документсене е административлӑ правӑна пӑсни ҫинчен калакан ӗҫпе кӑтартса паракан документсене, е физически сӑпатлӑ япаласене пӑхса тухнӑ чухне тата транспорт хатӗрне пӑхса тухнӑ чухне ҫак Кодексӑн 27.2, 27.3, 28.3, 28.3 статйисенче кӑтартнӑ ҫынсене, икӗ понятой умӗнче е видеоҫырупа усӑ курса пурнӑҫлаҫҫӗ.

5. Япаласемпе документсене тытса илни ҫинчен протоколра ҫыраҫҫӗ е административлӑ правӑна пӑсни ҫинчен калакан протокола, административлӑ чару ҫинчен калакан протокола пӑхса тухмалли протокола е административлӑ чару ҫинчен калакан протокола тивӗҫлӗ ҫырса хураҫҫӗ. Водитель удостоверени, тракторист-машинист (тракторист) удостоверенийӗсене, судоводитель удостоверенийӗсене, пилот удостоверенийӗсене административлӑ правӑна пӑсни ҫинчен калакан протокол ҫинче е административлӑ правӑна пӑсни ҫинчен калакан протокол ҫинче ҫырса хураҫҫӗ.

 

Час-часах тытса чарнӑ ҫыннӑн япалисене ӑна хӑвараҫҫӗ. Формальнӑ полицейскисен хӑрушсӑрлӑха пӑсма пултаракан япаласене тытса илме право пур.

Илсе ҫитерни

Эсир полици транспортне хӑҫан кӗнӗ тӗрӗс вӑхӑта ҫырса хурӑр (тӗслӗхрӗн, СМС яма юрать). Ҫакӑ сире автозакра ытлашши нумай тытсассӑн жалоба пама май парать (ун пек пулсан).

Саккун сире мӗнле пулать хӑвӑртрах полици уйрӑмне илсе ҫитерме хушать пулсан та, практикӑра ҫул вӑраха кайма пултарать.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 27.2-мӗш «Илсе ҫитерни» статьян 2-мӗш пайӗ.

 

Мӗнле пулать кӗске вӑхӑтра илсе ҫитермелле.

Ӑҫта сире илсе кайни ҫинчен ыйтса пӗлӗр. Пӗлсессӗн ҫакна ОВД-Инфон право бота тата туссене ҫырса пӗлтерӗр. Тӳрех юлташсене апат-ҫимӗҫ, шыв тата кирлӗ япаласене илсе пама ыйтӑр (асра тытӑр, чару темиҫе сехете тӑсӑлма пултарать, ҫӗр каҫма та хӑварма пултараҫҫӗ). Пӗр-пӗрне пулӑшӑр. Автозакри ҫынсем валли телеграмра чат тӑвӑр, унта хӑвӑра пулӑшакан туссене хушӑр. Максимум тӑрӑх тытса чарнӑ ытти ҫынсемпе контактсемпе улшӑнӑр.

Отдел патне ҫитсен, ун ҫинчен пирӗн право бота ҫырса пӗлтерӗр. Полици уйрӑме ҫурчӗ умӗнче эсир хӑвӑра тата ыттисене шала кӗртессе кӗтсе пӗр вӑхӑт автозакра ларма пултаратӑр. Пӗр отделтан сире кайран тепӗр отделенине илсе кайни пулма пултарать.

Автозак тулнине тӗрӗслеме пулать. Метро вагонӗнче пек никамӑн та карлӑкран тытса тӑмалла мар. Ҫын шучӗ ларакан йышӗпе танлашмалла. Анчах астӑвӑр — автозакра эсир хӳтлӗхсӗртерех, хӑвӑра лӑпкӑ тытма тӑрӑшӑр, хирӗҫӳ ҫине ан кӑларӑр.

2016 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнчи АПЛ16-24 №-лӗ «РФ Аслӑ Судӗн Апелляцилле йышӑнӑвӗ» Транспорт хатӗрӗн техника характеристикипе пӑхса хӑварнӑ йышран ирттерсе ҫынсене турттарма Чарни 22.8-мӗш пунктӗнче Министрсен Совечӗн — Раҫҫей Федерацийӗн Правительствин постановленийӗпе ҫирӗплетнӗ, 1993 ҫулхи юпа уйӑхен 23-мӗшӗнчи 1090 №-лӗ.

Кунсӑр пуҫне 167-мӗш пунктӑн тӑваттӑмӗш абзацӗпе килӗшӳллӗн кирек хӑҫан та хурал аллинче тӑракан судпа айӑпланӑ ҫынсен тата ятарлӑ транспорт хатӗрӗсемпе турттаракан ҫынсен шучӗ транспорт хатӗрӗсем валли палӑртнӑ нормӑсенчен иртмелле мар.

Эсир ҫула ҫитмен ача пулсан 

Чи малтан — атте-аннене телефонпа пӗлтерӗр. Аттепе аннесӗр сире тӗпчеме, сирӗн ҫине протоколсем ҫырма, сирӗнпе калаҫма пултараймаҫҫӗ, эсир адвокат пулӑшӑвне те илме пултараймастӑр. Чи кирли — сире аҫупа аму килмесӗр полици уйрӑмӗнчен хӑвӑра ҫеҫ кӑларса ямаҫҫӗ.

Ҫул ҫитмен ачасен прависем ҫинчен ҫак памяткӑна вулама сӗнетпӗр.

Сире хӗненӗ пулсан

Сире хӗнерӗҫ пулсан, акӑ мӗн тумалла:

• Харкаштармасӑр мӗн пулса иртнине ӳкерме е видео ҫине ҫырма тӑрӑшӑр, вӗри линине шӑнкӑравлӑр: 8 800 707-05-28. Е пире телеграм-бота ҫырӑр.
• Васкавлӑ медицина пулӑшӑвне чӗнсе илӗр е полицейскисене ӑна чӗнме ыйтӑр, — медицина ӗҫченӗсен чӑнахах та травма пулнине хут ҫинче ҫирӗплетсе хумалла. Полици уйрӑмне васкавлӑ пулӑшу чӗнтереймерӗр пулсан, ҫакна тухсанах тӑвӑр. Полици уйрамӗпе юнашар васкавлӑ пулӑшу чӗнсе илӗр, кайран полицейскисем эсир киле кайнӑ чухне травмӑсем илнӗ тесе калама ан пултарччӑр тесе. Анчах мӗнле те пулин сӑлтавпа апла тума май килмесен, медицина учрежденийне (травмпункта) хӑвӑрах кайӑр. Унта сире диагноз лартӗҫ, пулӑшу парӗҫ, травмӑ чӑнах та пулнине ҫирӗплетсе парӗҫ — унсӑрӑн малалла сирӗн правасӗне хӳтӗлеме май ҫук.
• Протоколти «Ӑнлантару» графара хӗнени ҫинчен ҫырӑр (протоколсем ҫинчен нумайрах аяларах пулать).

Полицире

Тытса чарни срокӗ

Полици уйрӑмне лексенех тытса чарнисен хушамачӗсене учет кӗнекине ҫырма ыйтӑр. Ҫапла формальнӑй чару вӑхӑтне ҫырса хурӗҫ.

2012 ҫулхи ака уйӑхен 30-мӗшенчи 389 №-лӗ «Граждансене илсе килнӗ хыҫҫӑн Раҫҫейри ШӖМ территори органӗн дежурнӑй чаҫе полицин тивӗҫӗсене пурнӑҫламалли тата прависене пурнӑҫламалли йӗрке ҫинчен калакан Вӗрентӗве ҫирӗплетесси ҫинчен», Раҫҫей ШӖМ* Приказӗ, 7, 8–8.3 пункчӗсем

*ШӖМ — Шалти ӗҫсен министерстви.

8. Граждансене дежурнӑй чаҫе илсе ҫитернӗ хыҫҫӑн оперативлӑ дежурнӑй тивӗҫ:

8.1. Илсе ҫитернин сӑлтавне ыйтса пӗлме, илсе килнӗ должноҫи ҫынран рапорт е илсе килни ҫинчен протокол ҫырма.

8.2. Илсе килнӗ ҫын кам иккенне пӗлме, ҫак ҫыннӑн регистраци ҫинчен (вӑл халӗ пурӑнакан вырӑн) сведенисене тӗпчесе пӗлме.

8.3. Раҫҫей территори ШӖМ органӗн дежурнӑй пайне илсе килнӗ ҫынсене Шута илмелли кӗнекере регистрацилеме.

7. Оперативлӑ дежурнӑй илсе килнӗ ҫынсемпе тӗлӗшпе сӑпайлӑ пулмалла, вӗсене пурнӑҫпа сывлӑха упрама май паракан тӑта вӗсем хӑйсен ирӗкӗпе пулеме пӑрахса кайма пултарайман майсем хатӗрлеме.

Пӗтӗмӗшле правили тӑрӑх, административлӑ тытӑм срокӗ виҫӗ сехет таран, эсир полици пайӗн алӑк урати урлӑ каҫнӑранпа шута илеҫҫӗ. Анчах асра тытмалла: сире арестлӑ статьяна (тӗслӗхрен, КоАПӑн 6.1-мӗш статьян 19.3 е 20.2 пайӗсем) йышӑнаҫҫӗ пулсан, формальнӑ чару 48 сехетчен тӑсӑлма пултарать.

«Административлӑ чару срокӗ» статья

 

1. Административлӑ тытса чарни срокӗ виҫӗ сехетрен ытла пулмалла мар, ҫак статьян 2-мӗш тата 3-мӗш пайӗсем пӑхса хӑварнӑ тӗслӗхсемсӗр пуҫне. 

3. Ун тӗлӗшпе административлӑ правӑна пӑсасси ҫинчен калакан ӗҫпе туса кӑларакан ҫынна, Административлӑ наказани вырӑнне Административлӑ арест е административлӑ майпа Раҫҫей Федерацийӗн тулашне кӑларасси ҫинчен калакан производствӑна, тен, 48 сехетрен ытла мар административлӑ тытса чарма пултараҫҫӗ.

4. Ҫак Кодексӑн 27.2 статйипе килӗшӳллӗн («Илсе ҫитерни») административлӑ тытса чарни срокӗ полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ самантран шутланать, ӳсӗр пулнӑ ҫын валли урӑлнӑранпа шутланать.

 

Хӳтӗлевҫӗ

Эсир хӳтӗлекен пулӑшнипе усӑ курма пултаратӑр. Сирӗн пата адвокат килчӗ пулсан, ӑна ирттерсе яма ыйтӑр.

«Полици ҫинчен» саккун, 14-мӗш статьян 3-мӗш тата 5-мӗш пайӗсем «Тытса чарни» 

 

3. Кашнинче тытса чарнӑ чухне полици ӗҫченӗ Федераци саккунӑн 5-мӗш статйин 4-мӗш пайӗпе пӑхса хӑварнӑ ӗҫсене пурнӑҫламалла, ҫавӑн пекех тытса чарнӑ ҫынна, унӑн юридически пулӑшу пама прави, тӑлмача пулӑшмалли право, ҫывӑх тӑванӗсене е ҫывӑх ҫынсене вӑл тытса чарнин факчӗ ҫинчен пӗлтерме право, ӑнлантарса пама килӗшмен право ҫинчен ӑнлантарса памалла.

5. Тытса чарнӑ ҫын федераци саккунӗпе килӗшӳллӗн адвокат (хӳтӗлевҫӗ) тата тӑлмач пулӑшӗвӗпа чарнӑранпа усӑ курма пултарать.

Патшалӑх хӳтӗлевҫинчен пӑрӑнмалла — полици ӗҫчӗсем час-часах хӑй туслӑ юристсене чӗнеҫҫӗ. Лайӑххине вӗсем сире нимӗн те сӗнмӗҫ

Полици уйрӑменчи вырнаҫу условийӗсем

Пӗтӗмӗшле принцип ҫакӑн пек: полицейскисен шухӑшӗпе эсир кирек мӗн тусан та, вӗсем сирӗн этем тивӗҫлӗхне чакаракан НИМӖН ТЕ тума пултараймаҫҫӗ.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 1.6-мӗш «Административлӑ право пӑснипе ҫыхӑннӑ административлӑ пӑхӑнтарни мерисемпе усӑ курнӑ чухне саккуна тивӗҫтерни» статьян 3-мӗш пайӗ 

3. Административлӑ ирӗксӗрлӗх мерисемпе усӑ курнӑ чухне этем тивӗҫлӗхне чакаракан йышӑнусемпе мен те пулин туни (е ним тумасӑр ларни) пулмалла мар.

Практикӑра ку правилӑна час-часах пӑсаҫҫӗ. Тытса чарнисем вӗсене коридорта ура ҫине тӑрса е урайӗнче ларса кӗтни ҫинчен е партӑсем хушшине вӗренӳ класӗсене лартни ҫинчен пӗлтереҫҫӗ.

3 сехетрен ытла тытса чарнӑ чухне сире апат-ҫимӗҫ, шыв пама тивӗҫ. 3 сехетрен ытла тытӑнса чарни каҫа хирӗҫ килчӗ пулсан, сире ҫӗр каҫма вырӑн памалла. Май килнӗ таран пур чӑрмавсене те ҫырса хурӑр, свидетельсен контакчӗсене илӗр — ку вӑл кайран жалоба пама кирлӗ пулать.

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 21-мӗш пункчӗ.

2005 ҫулхи ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнчи 205 №-лӗ «Ирӗклӗхсӗр тӑратса хӑварма айӑпланӑ ҫынсем валли минимальнӑй апатланмалли норма тата материальнӑ-бытовой обеспечени ҫинчен, ҫавӑн пекех преступленисенче подозреваемӑйсемпе обвиняемӑйсем, наказанисене пурнӑҫлама Федераци службин следстви изоляторӗсенче ларакансем, Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫӗсен органӗсене тата Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин чикӗри органӗсене вӑхӑтлӑх усракан ҫынсене, административлӑ арестленӗ ҫынсем валли апатланмалли норма тата материальнӑ-бытовой обеспечени ҫинчен, мирлӗ вӑхӑтра» Раҫҫей Федерацийӗн Правительствин Постановлени ҫирӗплетнипе 3 сехет ытла тытса чарнӑ ҫынсем апат-ҫимӗҫ преступленисенче подозреваемӑйсемпе обвиняемӑйсем, наказанисене пурнӑҫлама Федераци службин следстви изоляторӗсенче ларакансем, Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫӗсен органӗсене тата Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин чикӗри органӗсене вӑхӑтлӑх усракан ҫынсене, административлӑ арестленӗ ҫынсем валли апатланмалли норма тата материальнӑ-бытовой обеспечени ҫинчен, мирлӗ вӑхӑтра, нормипе тивӗҫтереҫҫӗ.

Тӑван-хурӑнташсем е документсене илнӗ кирек хӑш ҫынсем те сире пӗрремӗш кирлӗлӗх япаласемпе (гигиена хатӗрӗсене) апат-ҫимӗҫ отделенине пама пултараҫҫӗ. Вӗсене тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ҫеҫ, полицейски умӗнче усӑ курма пултаратӑр. Ҫывӑх ҫынсенчен кавирпе спальник ыйтсан юрать.

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 20-мӗш пункчӗ.

 

20. Тытса чарнӑ ҫынсен пӗрремӗш кирлӗлӗх япаласене (гигиенӑллӑ наборсене), столовӑйри япаласене, вырӑна сармалли япаласемпе апат-ҫимӗҫе тӑвансемпе ытти личноҫ палӑртман ҫынсенчен илме право пур.

Тытса чарнӑ ҫынсене пама хатӗрлене япаласампе апат-ҫимӗҫе полици ӗҫченӗсем тӗрӗслеҫҫӗ, паракан ҫын умӗнче тытса чарнӑ ҫынна парса яраҫҫӗ. Япаласемпе апат-ҫимӗҫе тӗрӗслени вӗсене кирлӗ вӑхӑтра усӑ курма май ҫукки патне илсе пымалла мар.

Тытса чарнӑ ҫынсен пӗрремӗш кирлӗлӗх япаласемпе полици ӗҫченӗ сӑнанӑ чухне ҫеҫ усӑ курма юрать. Асӑннӑ япаласемпе усӑ курнӑ хыҫҫӑн вӗсене тытса чарнӑ ҫынран тытса илнӗ ытти япаласемпе, гигиенӑпа тата апат-ҫимӗҫпе усӑ курнисӗр пуҫне, патӗнче пӗрле упранаҫҫӗ.

Тытса чарнӑ ҫынсене ҫын пурнӑҫӗпе сывлӑхӗшӗн хӑрушлӑх кӳрекен е преступлени хатӗре вырӑнне усӑ курма пулакан япаласем, апат-ҫимӗҫ йышӑнма тата пама юрамасть.

Полици ӗҫченӗсен тытса чарнӑ ҫынсен ыйтнипе вӗсене пӗрерӗн туалета илсе тухмалла.

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 19-мӗш пункчӗ.

19. Тытса чарнӑ ҫынсене ятарласа уйӑрнӑ пӳлӗмрен нушасене пурнӑҫлама полици ӗҫченӗсем тытса чарнӑ ҫынсен ыйтупа черетпе кӑлараҫҫӗ.

 

Тӗрӗслев

Сире эсир хӗрарӑм пулсан хӗрарӑм-полицейски, арҫын пулсан арҫын-полицейски ҫеҫ, тӑта икӗ сирӗн пек хӗрарӑм е арҫын понятой умӗнче, тереслесе пӑхма пултарать.

Тӗрӗслев ҫинчен тытса чарани протоколра е илсе ҫитерни протоколра ҫыраҫҫӗ, е уйрӑм протокол таваҫҫӗ.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 27.7-мӗш «Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене тӗрӗслесе тухни» статья

 

1. Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене тӗрӗслесе тухни, урӑхла каласан, япаласене вӗсен конструктивлӑ пĕрлĕхне пӑсмасӑр тишкерни, кирлӗ пулсан административлӑ право пӑсмалли хатӗрсене тупас тӗллевпе тӑваҫҫӗ.

2. Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене ҫак кодексӑн 27.2-, 27.3-мӗш статйисенче ҫырса кӑтартнӑ ҫынсем тӗрӗслесе тухаҫҫӗ.

3. Сире эсир хӗрарӑм пулсан хӗрарӑм, арҫын пулсан арҫын ҫеҫ, тӑта икӗ сирӗн пек хӗрарӑм е арҫын понятой умӗнче, тереслесе тухаҫҫӗ. Физически сӑпачӗпе пулнӑ япаласене (алӑри кладь, багаж, сунар тата пулӑ тытмалли хатӗрсем, продукци тата ытти япаласем) должноҫри уполномоченнӑйсем икӗ понятой умӗнче е видеоҫырупа усӑ курса тӗрӗслесе пыраҫҫӗ.

4. Уйрӑм чухне, физически сӑпачӗпе хӗҫпӑшал е хӗҫпӑшал вырӑнне усӑ куракан ытти япаласем пур тесе шутлама сӑлтавӗ ҫителӗклӗ пулсан, физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене понятойсӑр тӗрӗслесе тухма пулать.

5. Кирлӗ пулсан, фото- кино ҫырупа, япала кӑтартӑвӗсене фиксацилеме палӑртнӑ ытти меслетсемпе усӑ кураҫҫӗ.

6. Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене тӗрӗслесе тухни ҫинчен протокол ҫыраҫҫӗ е административлӑ чару ҫинчен калакан протокол ҫине тивӗҫлӗ ҫыру хавараҫҫӗ. Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене тӗрӗслесе тухни ҫинчен протоколра ӑна ҫырнӑ вырӑнпа вӑхӑт, протокол ҫыракан ҫыннӑн должноҫпа инициалӗсене, тӗрӗсленӗ физически сӑпаче ҫинчен сведенисене, тупнӑ япаласен вид, мӗн чухлӗ пулни, ытти идентификаци паллисем ҫинчен, ҫав шутра тип, марка, модель, калибр, сери, номер, хӗҫпӑшал ытти идентификаци паллисем ҫинчен, боеприпассем мӗн чухлӗ пулнипе вид ҫинчен, тӗрӗсленӗ чухне тупнӑ документсен видпа реквизитсене ҫырса кӑтартаҫҫӗ.

7. Физически сӑпатне хӑйне, унпа пулнӑ япаласене тӗрӗслесе тухни ҫинчен протоколра фото- тата кино ҫырни ҫинчен, вещество доказательствисене фиксацилемелли ытти майсем ҫинчен ҫыраҫҫӗ. Физически сӑпатне пӑхса тухнӑ чухне илнӗ материалсене, унпа пӗрле пулнӑ япаласене, фото тата кино ҫырупа, вещество доказательствисене фиксацилемелли ытти майсемпе усӑ курса, тивӗҫлӗ протокол ҫумне хушса хураҫҫӗ.

Сирӗн япалӑрсене тытса илнӗ пулсан

Ҫӳлерех ҫырнипе, полици ӗҫченӗсем сирӗн япаласене, саккун пӑснипе ҫыхӑннӑ япаласӗм пуҫне (плакатсем, листовкӑсем т. ыт. те), тытса илме пултараймаҫҫӗ.

Отделтан тухнӑ чухне сире веҫех каялла тавӑрса памалла. Эсир мӗн те пулин тупаймасан, тӳрех вӑрлани ҫинчен заявлени пама пултаратӑр.

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 8-мӗш пункчӗ.

Полици ӗҫченӗсем тытса чарнӑ ҫынсенчен тытса илнӗ япаласене тытса чармалли срокӗ иртиччен упраса хӑвармалла, ҫакӑн хыҫҫӑн вӗсене, правона пӑсакан оруди е объект пулакан, е розыскра пулна та гражданла оборотран тытса илнӗ япаласем, е поддельнӑй документсем пуҫне (ыйтӑва терессипе татса париччен), тытса чарнӑ ҫынна каялла тавӑрса памалла.

Полици пайӗнчен ирӗке кӑларнӑ хыҫҫӑн эсир полицейскисен ӗҫне жалоба пама пултаратӑр — ку тӗлӗшпе инструкци кунта.

Дактилоскопипе фотографи

Полицейскисем сире дактилоскопи (пӳрне йӗрӗсене ӳкерсе илни) ирттерме хушма пултараҫҫӗ е сире ӳкерсе илме шутлама. Ан килӗшӗр: сирӗн личноҫе паспортпа палӑртнӑ пулсан, пӳрне йӗрӗсене илме е ӳкерме уголовлӑ айӑпланӑ чухне е административлӑ арест ҫине суд йышӑннӑ хыҫҫӑн ҫеҫ пулать. Ҫавӑнпа та дактилоскопирен хӑюллӑн пӑрӑнӑр.

«Полици ҫинчен» ФЗ 13-мӗш ст. 19-мӗш п.:

 

«Полици ӗҫченӗ преступленинче тытса чарнӑ подозреваемӑйсене, стражӑна заключеннӑйсене, преступленинче обвиняемӑйсене, административлӑ арестпа административлӑ наказаннӑйсене тата палӑртнӑ вӑхӑтра палӑртма пултарайман тытса чарнӑ ҫынсене регистрацилеме, фотографи ӳкерме, аудио-, кино тата видео ҫырма, дактилоскопли ирттерме пултарать».

 

1998 ҫулхи утă уйăхӗн 25-мӗшӗнчи «Раҫҫей Федерацийӗнче патшалӑх дактилоскопи регистрацийӗ ҫинчен» саккунӗ. N 128-ФЗ, 9-мӗш статьян «ж» пункчӗ «Патшалӑх обязательнăй дактилоскопи регистрацийӗ»:

Патшалăх обязательнăй дактилоскопи регистрацине иртсе тухаҫҫӗ: <…>

ӑ) Раҫҫей Федерацийӗн гражданӗсем, ют ҫӗршыв гражданӗсем тата граждансӑр ҫынсем:

преступленинче подозреваемӑйсем, преступленинче обвиняемӑйсем, преступлени тунӑшӑн осужденнӑйсем, административлӑ арестленӗсем;

административлӑ право пӑснӑ ҫынсем, вӗсен личностьне урӑх майпа палӑртма май ҫук пулсан.

Докуменсене ҫырса хатӗрлени

Сирӗнрен паспорт ыйтсан копине (пур пулсан) сӗнӗр. Енчен те хӑвӑрпа пӗрле паспорт ҫук пулсан, тӑвансене фотоӳкерчӗк яма ыйтӑр. Енчен те сирӗн вӑрах, психиатри чирӗсем, инвалидлӑх пур пулсан, полици ещ ҫакна ҫирӗплетекен документсене май килнӗ таран хӑвӑртрах кӑтартмалла.

Протоколсем

Отделта сирӗн ҫине административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан протокол ҫырӗҫ. Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан протоколсӑр пуҫне, тытса чарни ҫинчен тата илсе ҫитерни ҫинчен протокол ҫырма пултараҫҫӗ (ҫырмасан та пултараҫҫӗ). Тытса чарни ҫинчен те, илсе килени ҫинчен те пӗр харӑсах пӗлтерекен протоколсем тӗл пулаҫҫӗ. Протоколра ҫырнӑ вӑхӑта тӗрӗслӗр, вӑл тӗрӗс мар пулсан, тересси ҫине тӳрлетме ыйтӑр.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 27.2-мӗш «Илсе ҫитерни» статья

3. Протокола илсе пыни ҫинчен уйрӑм протокол тӑваҫҫӗ е административлӑ правӑна пӑсни е административлӑ тытса чарни ҫинчен калакан протоколра ун ҫинчен ҫырса хураҫҫӗ. Полици уйрӑмне илсе килни ҫинчен калакан протокол копине илсе килнӗ ҫыннӑн ыйтнипе ӑна параҫҫӗ.

Протокол тунӑ чухне питӗ тимлӗ пулмалла. Полици ӗҫченӗсем урамри акцисенче тытса чарнӑ ҫынсене ытларах чухне КоАПӑн 20.2-мӗш статьян 5-мӗш пайне параҫҫӗ — публичнӑй мероприятине хутшӑнаканпа ирттермелли йӗркесӗне пӑсни.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 20.2-мӗш «Пуху, митинг, демонстраци, утӑм е пикетировка организаци е ирттермелли палӑртнӑ йӗркесене пӑсни» статьян 5-мӗш пайӗ

Ҫак статьян 6-мӗш пайӗпе пӑхса хӑварнӑ тӗслӗхсемсӗне илмесӗр, пухусем, митингсем, демонстрацисем, утӑмсем, пикетировка ирттермелли йӗркесене публичнӑй мероприятине хутшӑнакансемпе пӑсни, — вунӑ пинрен пуҫласа ҫирӗм пин тенкӗ таран административлӑ штраф е хӗрӗх сехетчен обязательнӑй ӗҫсем хурать.

КоАПӑн 20.2-мӗш статьян урӑх пайӗсене те пама пултараҫҫӗ (6.1-, 8-мӗш пайесем тепӗр хут право пӑсни пулсан), тата полици ӗҫченҫӗне пӑхӑнманни (КоАПӑн 19.3-мӗш статья), ковид чарусӗне пӑсни (КоАПӑн 20.6.1-мӗш статья). Вӗсшӗн тӗрлӗ наказани — штрафсенчен пуҫласа 15 талӑка арест ҫитиччен, тепӗр хут ҫак статьясемпе явӑҫтарнӑшӑн КоАПӑн 20.2-мӗш статьяпа — 30 талӑка ҫити.

Сирӗн хӑвӑр ӗҫпе вӗренӳ вырӑнне, ҫавӑн пекех фактлӑ адресне полицине пӗлтермесӗр хӑварма право пур. Урӑхла полици ӗҫ паракана е вӗренӳ заведенийӗн руководителӗсене эсир тытса чарни ҫинчен пӗлтерме пултарать, вара сирӗн инкек пулма пултарать е полици сирӗн пата киле ҫӳреме пултарать.

Протоколсенчи пушӑ вырӑнӗсене тӑршшӗпех туртса ҫырса тултарма хушӑр е вӗсене хӑвӑр тӗллӗн туртса хурӑр.

Пушӑ хут листисем ҫине тем пулсан та алӑ ан пусӑр!

Хӑвӑра тытса чарнӑ полицейскисен хушамачӗсем протоколта тӗрӗс мар ҫырнӑ пулсан, ун ҫинчен паллӑ тӑвӑр та тӗрӗс хушаматсене (эсир вӗсене пӗлетӗр пулсан) ҫырӑр.

Сире правасемпе тивӗҫсене ӑнлантарса паман пулсан, ун ҫинчен калакан протоколӑн пунктне алӑ ан пусмасӑр хӑварма пултаратӑр. Правӑмене сире ӑнлантарса паман тесе ҫырма пултаратӑр, е, ку факт ҫине ярса, алӑ ан пусӑр. Апла пулсан полицейскисем ҫакна протоколта икӗ понетой умӗнче ҫырса кӑтартаҫҫӗ.

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 27.3 «Административлӑ тытса чарни» статьян 5-мӗш пайӗ

Тытса чарнӑ ҫынна унӑн ҫак Кодекспа пӑхса хӑварнӑ прависемпе тивӗҫӗсене ӑнлантарса параҫҫӗ, мӗн ҫинчен административлӑ тытса чарни ҫинчен калакан протокол ҫине ҫырса хураҫҫӗ.

Полицейскисем сире сирӗн харпӑр хӑвӑра тата ҫывӑх ҫынсене айӑпласа калама тивӗҫ мар право ҫинчен каласа памалла (Конституцийӗн 51-мӗш ст.). Ку питӗ! кирлӗ! право! Мӗнле те пулин информацие пӗлтерме кирлӗ-ши тесе иккӗленетӗр пулсан, ыйтусем ҫине ответлемесен авантарах.

Раҫҫей Конституцийӗ, 51-мӗш статья.

 

1. Никам та харпӑр хӑйне, хӑйӗн мӑшӑрне тата федераци сакку­нӗнче кӑтартнӑ ҫывӑх тӑванӗсене айӑпласа калама тивӗҫ мар.

2. Федераци саккунӗпе свидетель кӑтартӑвӗсене памалли тивӗҫрен хӑтармалли ытти тӗслӗхсене палӑртма пултараҫҫӗ.

 

Алӑ пусас умӗн хӑвӑрӑн протокол копине ыйтӑр. Хӑвар «копине илмен» паллӑртса ҫырнӑ протокол ҫине алӑ пусма пултаратӑр. Эсир алӑ пусма килӗшмесен, полицейскисем понятойсене чӗнме пултараҫҫӗ, вара вӗсем протокола хӑйсемех алӑ пусма пултаҫҫӗ.

Хӑвӑрӑн копине илнӗ хыҫҫӑн эсир тӗп протокол ҫине алӑ пусма пултаратӑр, вырӑнпа вӑхӑт лартса.

Сире протокол копине парсан, протокол ҫине хӑвӑр алӑ пусӑр, вырӑнпа вӑхӑт лартӑр. Полицейски сирӗн требованисене пурнӑҫламасӑр пушӑ вырӑнсене хӑварнӑ пулсан, ун ҫинчен протокол ҫине алӑ пусас умӗн ҫырӑр.

Тата: протоколти йӑнӑшсене курсан полицейскисене асӑрхамасан авантарах. Тӗслӗхрен, эсир хӑвӑр правӑрсемпе паллаштарасси ҫинчен ӑнсӑртран алӑ пусман пулсан е полицейскисем сирӗн ЯХА е урӑх даннӑсенче йӑнӑшнӑ пулсан, судра ҫӗнтреме шанчӑк ӳссе пырать.

*ЯХА — ят, хушамат, аҫӑр ячӗ.

 

Ӑнлантару хучӗ

Сиртен ӑнлантару хутнӗ ыйтма пултараҫҫӗ. Ҫакӑн пек документ тума саккуннлӑ сӑлтав ҫук. Час-часах ӑна право пӑсни вырӑнта та пулман дознаватель ҫырса парать. Эсир ӑнлантарусене памасан е хӑвӑр курнипе мӗн пулса иртнине хут ҫине ҫырса кӑтартма пултаратӑр.

Эсир хӑвӑр ӑнлантарусемпе начар тумастӑр-и шутласан е эсир хӳтӗлекенпе канашласа пӑхма ӗлкӗреймерӗр пулсан, Конституцийен 51-мӗш статйипе усӑ курни лайӑхрах, вӑл ҫын харапӑр хайне айӑпласа калама тивӗҫ мар тет.

Раҫҫей Конституцийӗ, 51-мӗш статья.

1. Никам та харпӑр хӑйне, хӑйӗн мӑшӑрне тата федераци сакку­нӗнче кӑтартнӑ ҫывӑх тӑванӗсене айӑпласа калама тивӗҫ мар.

2. Федераци саккунӗпе свидетель кӑтартӑвӗсене памалли тивӗҫрен хӑтармалли ытти тӗслӗхсене палӑртма пултараҫҫӗ.

Пымалли обязательствӑ 

Суд вӑхӑтне суд ҫеҫ палӑртма пултарать. Эсир ҫакӑн ҫинчен каласа, пымалли обязательствӑна алӑ пусмасӑр хӑварма пултаратӑр. Тен, полици ӗҫченӗсем формальнӑ мар судпа калаҫса татӑлма пултараҫҫӗ: ӗҫе обязательствӑра ҫырнӑ вӑхӑтра пӑхса тухма ӳкӗтсе. Анчах кун пек чухне те, палӑртса хунӑ вӑхӑт сире кансӗр пулсан, эсир ларӑва куҫарма ыйтма пултаратӑр. Анчах эсир ыйтнине палӑртнӑ кун ҫеҫ пӑхса тухӗҫ. Кирек мӗнле пулсан та, саккун тӑрӑх суд сире повесткӑпа пӗлтермелле. Анчах та, пымалли обязательствӑн нимӗнле юридически вӑй та ҫук, ӑна алӑ пуснӑ хыҫҫӑн манма пулать.

СМС-уведомлени илме килӗшни

Хӑш-пӗр чухне суд ларӑвӗ вӑхӑчӗ е полицине пымалли ҫинчен пӗлерекен СМС-уведомлени илме килӗшме сӗнеҫҫӗ. Эпир килӗшме сӗнместпӗр, мӗншӗн тесен право хуралӗн органӗсем час-часах асӑннӑ меслетпе усӑ кураҫҫӗ тата СМС-уведомленисене килмелли кунччен пӗр кун маларах ярса параҫҫӗ. Ку хӳтӗлекенсене судри ларӑвне (е полицире калаҫнӑ) хатӗрленме тата адвоката тупма май памасть.

Ҫакӑн пек килӗшӗве эсир регистраци тунӑ ҫӗрте пурӑнмастӑр пулсан, унта килекен повесткӑсене сире валли никам та оперативлӑ илме пултараймасан ҫеҫ алӑ пуснин усси пур.

Пӳрне йӗрне пама килешменни

Эсир пӳрне йӗрӗсене пама е фотографи процедурине иртме килӗшмерӗр пулсан, сирӗнтен килӗшменни ҫинчен ҫыру ҫырма ыйтма пултараҫҫӗ. Эпир ҫӳлерех ҫырнипе, сирӗн личностьне палӑртсан, эсир ҫак процедурӑсене иртсе каймасан та пултаратӑр. Ҫавӑнпа та ҫакӑн пек килӗшменни ҫинчен ҫырун юридически вӑй ҫук — алӑ пусма е алӑ пусмасӑр хӑвӑрама — хӑвӑр суйлама пулатӑр.

Допрос

Тытса чарнисене «митингпа» уголовнӑй ӗҫсемпе тӗпчеме полици уйрӑмне следователь пыма пултарать. Следовательтен вӑл кам пулнине ыйтӑр, унӑн даннӑйӗсене ҫырса хурӑр.

Сире свидетель пек допрос тӑваҫҫӗ пулсан — закон тӑрӑх сире кӑтарту памасӑр (УК 308-мӗш ст.) юрамасть. Анчах та эсир манса кайма/ыйтӑва ыйту ҫине ответ пӗлмесен пултаратӑр. Ҫавӑн пекех эсир Конституцийен 51-мӗш статйине илме пултаратӑр — следователӗн конкретлӑ ыйтӑвӗ тӑрӑх, ответ сире сиен кӳме пултарнине туйатӑр пулсан. Сирӗнтен политикӑллӑ ӑнланӑвӗсем ҫинчен ыйтаҫҫӗ пулсан эсир ҫак ыйтӑва ответлеме пӑрахма пултаратӑр, Конституцийӗн 29-мӗш статьян 3-мӗш пайӗ ҫине ярса:«Никама та харпӑр шухӑшӗсемпе ӑнланӑвӗсене вӑйпа калаттарма юрамасть».

Допрос итогӗ тӑрӑх протокол ҫыраҫҫӗ — тӗрӗслӗр, пушӑ вырӑнсене туртса хурӑр.

Асра тытӑр, допрос хыҫҫӑн свидетель статусӗнчен подозреваемӑй тата обвиняемӑй статусне куҫма пулать.

Полици ӗҫченсем хӑйсем саккуна пӑснӑ пулсан

Сирӗн право пур:

1) Полицин вӗри линийӗ (112) ҫине шӑнкӑравлама, саккун пӑсни ҫинчен пӗлтерме — пӗтӗм телефон калаҫусене ҫырса пыраҫҫӗ.

2) Алӑ пусма панӑ протоколра «Ӑнлантару» графара мӗнле саккун пӑснине ҫырса кӑтартӑртма. Вырӑн ҫитмест пулсан тепӗр хут листи ыйтӑр, тӗп хут листи ҫинче мӗн чухлӗ листа пулни ҫинчен ҫырӑр.

3) Прокуратурӑн интернет-приемнӑйне ҫырма.

4) Полици ӗҫченӗн действисене е тивӗҫлӗ мар условисем ҫине полици пайӗн дежурнӑй чаҫе жалоба ҫырма. Жалобӑна ӳкермелле, пулса иртни ҫинчен пӗлтерӳсен учечӗн кӗнеки (выр. КУСП) талонне илмелле.

5) Кашни саккуна пӑсни пулнине ҫирӗплетмелле (фото/видео, саккун пӑснине курнӑ ҫынсенчен контакт илӗр). Ҫакӑ судра пулӑшӗ.

Саккун пӑсни тӗслӗхӗсем пурин те пӗр пек пулсан (сӑмахран, автозакра е отделта вырнаҫу условисем тивӗҫлӗ мар, адвоката кӗртмеҫҫӗ), пӗтӗмӗшле акт ҫырма пулать. Тӗслӗхлӗ содержанийӗ:

«Кун, вӑхӑт:

Акт

Эпир, алӑ пуснисем, асӑннӑ кун тытса чарни тата полици отдела ____ автозакра илсе килни ҫинчен калакан акт ҫыратпӑр. [малалла автозакра тата отделта мӗнле саккун пӑсни ҫинчен каласа тухмалла, отдела, паллӑ пулсан полици ӗҫченӗсен ячӗсене ҫырса кӑтартмалла].

ЯХА*, алӑ пусни

ЯХА*, алӑ пусни». 

*ЯХА — ят, хушамат, аҫӑр ячӗ.

Час-часах тӗл пулакан сакунн пӑсни тӗслӗхӗсем (список пӗтӗмӗшле мар):

• сире 3 сехет ытла арестлӑ мар статьяпа тытаҫҫӗ пулсан (КоАПӑн 27.5-мӗш статья); нумай вӑхӑт илсе килмеҫҫӗ тата (е) полици уйрӑмӗ патӗнче автозакра тытаҫҫӗ;
• сире кам пулнине, мӗншӗн тытса чарнине ӑнлантарса памаҫҫӗ;

сире хӑраҫҫӗ;

• тытса чарнӑ чухне сире амантнрӗҫ, хӗнерӗҫ; шӑнкӑравлама памарӗҫ/тӑвансене пӗлтермерӗҫ (КоАПри 27.3-мӗш статьян 3-мӗш пайӗ); япаласене, ҫав шутра телефона, тытса илни ҫинчен тата ӑнланмалла мар е видеозаписьсӗр протокол ҫырмасӑрах туртса илчӗҫ;
• паспорт тытса илеҫҫӗ;
• отделта фото ӳкерме памаҫҫӗ;
• сӑнӳкерчӗксене/пӳрне йӗрӗсене ӳкерсе илнӗ (кӑна эсир килӗшмесӗр тума пултараймаҫҫӗ — ФЗ «Полици ҫинчен» 13-мӗш статьян 19-мӗш пункчӗ);
• адвоката кӗртмерӗҫ (Конституцийӗн 48-мӗш статьяна пӑсни);

• автозакра тивӗҫлӗ условисем (пӑчӑ автозакра темиҫе сехет тытаҫҫӗ, автозакра лармалли вырӑн ҫук)
• отделта тивӗҫлӗ условисем (передачӑсене памаҫҫӗ, апат памаҫҫӗ/ 3 сехетрен ытла шыв памаҫҫӗ, ура ҫинче тӑма хистеҫҫӗ, туалета кайса килме памаҫҫӗ т. ыт. те)
• полици ӗҫченӗсем санитари нормисене пӑхӑнмаҫҫӗ: маскӑсемпе перчеткесем тӑхӑнмаҫҫӗ, антисптик, социаллӑ разметка ҫук.

 

Полици пайӗнчен тухсан, май килсенех пире ҫырса пӗлтерӗр — эпир саккуна пӑсни ҫинчен жалоба пама пулӑшӑпӑр.

Полицире каҫа юлни

Сире полици отделӗнче суд пуличчен хӑварма пултараҫҫӗ, анчах 48 сехетрен ытла мар, сире административлӑ арест хуракан статья парасшӑн пулсан.

Пуринчен ытла сире ҫӗр каҫма хӑвармалли меслет — административлӑ арест хума паракан КоАПӑн 20.2-мӗш статьян «митингри» пайӗпе (тӗслӗхрен, 6.1-мӗш пайӗ) йӗркелеме:

6.1. Организацилемен пухусене, митингсене, демонстрацисене, утӑма е пикетование хутшӑнасси, пурнӑҫпа тивӗҫтермелли объектсем, транспорт е социаллӑ инфратытӑмӗн объекчӗсене, транспорт е (е) транспорт хатӗрӗсен юхӑмне йӗркелеме, граждансене пурӑнмалли ҫурт-йӗр е транспорт е социаллӑ инфраструктура объекчӗсем патне илсе пыни, граждансем ҫине вунӑ пинрен пуҫласа ҫирӗм пин тенкӗ таран административлӑ штраф, е ҫӗр сехетчен обязательнӑй ӗҫсене, е административлӑ вунпилӗк талӑка ҫитиччен административлӑ арест хурать; должноҫсенчи ҫынсене — аллӑ пинрен пуҫласа ҫӗр пин тенкӗ штраф; юридически сӑпатсем ҫине — икҫӗр пинрен пуҫласа виҫҫӗр пин тенкӗ таран штраф.

Тата тепӗр вариант — КоАПри 19.3-мӗш статья:

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 19.3-мӗш «Полици ӗҫченӗн саккунлӑ распоряженине пӑхӑнманни» статья

Общество хӑрушсӑрлӑхне сыхламалли тата общество хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтермелли тивӗҫсене пурнӑҫланӑ вӑхӑтра полици ӗҫченӗн, ҫар ҫыннин е уголовӑ-исполнительнӑй система органӑн е тытӑмӑн ӗҫченӗн, е органӑн е уголовлӑ ӗҫ тӑвакан тытӑмӑн ӗҫченне, е Раҫҫей Федерацийӗн наци гвардийӗн ҫарӗсен саккунлӑ распоряженине е требовайе пӑхӑнманни, ҫавӑн пекех вӗсен служба тивӗҫӗсене пурнӑҫлама чарни — пилӗкҫӗртен пуҫласа пӗр пин тенкӗ таран административлӑ штраф е вунпилӗк талӑка ҫитиччен административлӑ арест хурать.

2018 ҫулхи ҫӗрмте уйӑхӗнче Аслӑ суд публичнӑй мероприятийӗсене хутшӑнаканисенчен тытса чарнисене 19.3-мӗш статьяпа полици ӗҫчнӗ саккунлӑ требованийе пӑхӑнманнишӗн яваплӑ пулни ҫинчен ӑнлантарса панӑ: ҫак ӗҫсене 20.2-мӗш статьян 5-мӗш пайӗ айне кӗреҫҫӗ, уншӑн арест ҫук.

Полици ӗҫчӗнсене ҫакна шута илме каласа пӑхӑр, анчах Аслӑ суд ӑнлантарни витӗм кӳрессине кӗтме кирлӗ мар. Кирек мӗнле пулсан та лӑпкӑлӑха упраса хӑвармалла, хирӗҫме пуҫламалла мар.

2018 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнчи 28 №-лӗ Раҫҫей Федерацийӗн Аслӑ Суд Пленумӗн Постановленийӗ, 33-мӗш пункчӗ.

Публичнӑй мероприятийӗ хутшӑнаканӗпе саккунлӑ требованисене е асӑннӑ влаҫ представителӗсен распоряженийӗсене пӑхӑнманни, ҫавӑн пекех вӗсен обществӑлла йӗркесене, граждансен хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерессипе тата публичнӑй мероприятине ирттернӗ чухне саккунлӑха пӑхӑнассипе ҫыхӑннӑ служба тивӗҫӗсене пурнӑҫлама кансӗрлени РФ КоАПӑн 20.2-мӗш статьян 5-мӗш пайӗпе квалификацилемелле, вӑл халӗ РФ КоАПӑн 19.3-мӗш статьян 1-мӗш пайра ятарлӑ шутланать

Сайрарах урамри акцисенче тытса чарнӑ ҫынсене вак хулиганствӑшӑн та айӑплаҫҫӗ, ҫакӑ сире полицире виҫӗ сехет ытла тытма май парать (20.1-мӗш ст. КоАП):

Административлӑ право пӑсни ҫинчен калакан Кодекс, 20.2-мӗш статьян 6.1-мӗш пайӗ

 

1. Вак хулиганствӑ, урӑхла каласан, обществӑна хисеплеменнине уҫҫӑн палӑртакан обществӑн йӗркесене пӑсни, обществӑн вырӑнӗсенче цензурлӑ мар вӑрҫни, граждансене ҫылӑхса кӳрентерни, ҫавӑн пекех ют пурлӑха пӗтернипе е пӑсни, — пилӗкҫӗртен пуҫласа пӗр пин тенкӗ таран административлӑ штраф е вунпилӗк талӑка ҫитиччен административлӑ арест хурать.

Ҫӳлерех палӑртнӑ тӑрӑх, 3 сехет ытла тытса чарнӑ чухне сире апат-ҫимӗҫ, шыв тата ҫӗр каҫма вырӑн хатӗрлеме тивӗҫ. Пӗтӗмӗшле правилӑпа апат-ҫимӗҫ вӗри пулмалла (2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ РФ Правительствин Постановленийӗ, 21–22-мӗш пунктсем). Ытларах чухне вӗри шывпа сапмалла хӑвӑрт хатӗрлекен ҫӗрулми нимӗр параҫҫӗ.

(Хатӗр пулӑр, спартански условисем пулаҫҫӗ, апат-ҫимӗҫ пачах памасан та пултараҫҫӗ).

Сире административлӑ тытса чарнисем валли пӳлӗмӗ вырнаҫтарма шутлаҫҫӗ пулсан (выр. КАЗ, «обезьянник»), малтан полици ӗҫченӗ сирӗн чирсем ҫинчен ыйтса пӗлмелле. Ыйтӑвӑн результачӗсене тытса чарни ҫинчен ҫырнӑ протокола кӗртмелле.

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 14-мӗш пункчӗ.

 

5. Тытса чарнӑ ҫынна ятарлӑ пӳлӗме вырнаҫтариччен полици ӗҫченӗ унтан хрон чирӗсем пурри ҫинчен тата сывлӑхӗ пирки жалобӑсем ҫинчен ыйтса пӗлет. Ыйту результачӗсене тытса чарни ҫинчен ҫырнӑ протокола ҫырса хураҫҫӗ.

 

АТЧвПсенче* арҫынсенчен хӗрарӑмсем, ҫул ҫитмен ачасенчен ҫитӗннӗ ҫынсем, инфекци чирӗсен паллисемпе ҫынсенчен сыва ҫынсем уйрӑммӑн вырнаҫмалла.

*АТЧвП — административлӑ тытса чарнисӗм валли пӳлӗмӗ (выр. КАЗ). 

2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ «Раҫҫей Федерацийӗн Шалти ӗҫсен министерствин территорири органӗсенче тытса чарнӑ ҫынсене вырнаҫу условийӗсем, апатлантармалли нормӑсем тата медицина пулӑшӑвӗн йӗрке ҫинчен калакан Положенийе ҫирӗплетесси ҫинчен» РФ Правительствин Постановленийӗ, 14-мӗш пункчӗ.

 

14. Ятарлӑ пӳлӗме уйрӑм вырнаҫаҫҫӗ:

 арҫынсемпе хӗрарӑмсем;

 ҫул ҫитмен ачасем;

 инфекци чир паллисемпе.

«Обезьяннике» вырнаҫтарма юрамасть «вӑтам йывӑрлӑх» е «йывӑр» сывлӑх состоянипе чирлӗ е травмӑпа ҫынсене, сахӑр диабетпа аптракан ҫынсене (вӑтам тата йывӑр степеньлӗ) тата ача ача кӗтекен хӗрарӑмсене (2012 ҫулхи ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнчи 301 №-лӗ РФ Правительствин Постановленийӗ, п. 15).

Сирӗн е тытса чарнисенчен хӑшӗн те пулин ун пек сывлӑхпа проблемасем пур пулсан, ҫакна справкӑпа е медиксемпе ҫирӗплетмелле. Хӑвӑрпа пӗрле ҫирӗплетлекен хут ҫук пулсан, «васкавӑ медицина пулӑшӑвне» чӗнӗр — врачсем чире ҫирӗплетме пултараҫҫӗ.

Часах ирӗке тухнӑ хыҫҫӑн сире суд кӗтет — ку урӑх истори, ун ҫинчен вуламалла кунта.

Сире суда тӳрех полици уйрӑменчен илсе каяҫҫӗ пулсан, ҫак инструкцине вулама сӗнетпӗр.